Μετεγκατάσταση και Επανεγκατάσταση: Απαιτούνται επειγόντως απτά
αποτελέσματα εκ μέρους
των κρατών μελών της ΕΕ
Το 2015, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέλαβε αποφασιστική δράση για την
αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη της ΕΕ και
οι γειτονικές χώρες. Για πρώτη φορά στην ιστορία της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής
πολιτικής, η Επιτροπή πρότεινε να μετεγκατασταθούν 160.000 άτομα που χρήζουν
σαφώς διεθνούς προστασίας από κράτη μέλη που υφίστανται υπερβολικές πιέσεις σε
άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης — ως ένδειξη έμπρακτης αλληλεγγύης μεταξύ
των κρατών μελών της ΕΕ. Ταυτόχρονα, με στόχο την αντιμετώπιση της παγκόσμιας
μεταναστευτικής κρίσης συνολικά και ως ένδειξη αλληλεγγύης προς τις τρίτες χώρες
που έχουν θιγεί εξίσου, η Επιτροπή συνέστησε ένα ευρωπαϊκό σύστημα επανεγκατάστασης 20.000 ατόμων τα οποία
χρήζουν διεθνούς προστασίας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποβάλλει σήμερα έκθεση σχετικά με την εφαρμογή των
προσωρινών προγραμμάτων επείγουσας μετεγκατάστασης και του ευρωπαϊκού συστήματος
επανεγκατάστασης. Η έκθεση συνοψίζει τα προβλήματα και προτείνει συστάσεις για
τη βελτίωση της εφαρμογής αυτών των προγραμμάτων.
Ο Επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας κ.
Δημήτρης Αβραμόπουλος δήλωσε τα εξής: «Τα κράτη μέλη της ΕΕ
ανέλαβαν νομική δέσμευση για τη μετεγκατάσταση 160.000 ατόμων που χρήζουν σαφώς
διεθνούς προστασίας - δέσμευση την οποία επιβεβαίωσαν επανειλημμένως. Με την
ανθρωπιστική κατάσταση στην Ελλάδα να καθίσταται καθημερινά ολοένα και
σοβαρότερη, τα κράτη μέλη πρέπει να τηρήσουν επειγόντως τις δεσμεύσεις τους και
να αποτρέψουν την περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης των προσφύγων στην Ελλάδα.
Πρέπει να αυξηθούν σημαντικά οι μετεγκαταστάσεις κατά τις επόμενες ημέρες και
εβδομάδες. Τα κράτη μέλη πρέπει επίσης να ανοίξουν εναλλακτικές οδούς ασφαλείς
και νόμιμες προς την Ευρώπη για τα άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας και να
επιδείξουν αλληλεγγύη προς τις τρίτες χώρες που πλήττονται από την προσφυγική
κρίση, συμβάλλοντας στην αύξηση των προσπαθειών που καταβάλλει η ΕΕ για την
επανεγκατάσταση.»
Μετεγκατάσταση: χρόνος για
ουσιαστικές δεσμεύσεις και άμεση εφαρμογή
Ο ρυθμός των μεταφορών δεν είναι ικανοποιητικός δεδομένου ότι μόνο 937
αιτούντες άσυλο έχουν μετεγκατασταθεί από την Ελλάδα και την Ιταλία από τις 15
Μαρτίου, έστω και αν υπάρχουν ήδη τα πρώτα σημάδια πιο θετικής τάσης. Η εμπειρία
από τις πρώτες εβδομάδες του Μαρτίου, όταν 287 άτομα μετεγκαταστάθηκαν ταχέως
(συμπεριλαμβανομένων 241 από την Ελλάδα) δείχνει ότι η μετεγκατάσταση μπορεί να
γίνει ταχύτερα εάν τα κράτη μέλη δεσμευθούν πραγματικά. Η έλλειψη πολιτικής
βούλησης των κρατών μελών είναι ο σημαντικότερος παράγοντας επιβράδυνσης της
διαδικασίας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα περιορισμένο αριθμό δεσμεύσεων
μετεγκατάστασης ή μακρό χρόνο απόκρισης, οπότε διακυβεύεται η δυνατότητα να
αποτελέσει το πρόγραμμα εναλλακτική λύση σε επικίνδυνες και παράτυπες
οδούς.
Απαιτείται επειγόντως αποφασιστική δράση των κρατών μελών για
μετεγκατάσταση προκειμένου να επιταχυνθεί ο ρυθμός. Επί του παρόντος,ο συνολικός
αριθμός των προσώπων που πρόκειται να μετεγκατασταθούν υπερβαίνει τις δεσμεύσεις
που έχουν αναλάβει τα κράτη μέλη. Προκειμένου να τηρηθούν οι δεσμεύσεις που
έχουν αναληφθεί μέχρι σήμερα στο πλαίσιο του καθεστώτος μετεγκατάστασης, θα
πρέπει να πραγματοποιούνται τουλάχιστον 5.600 περίπου μετεγκαταστάσεις ανά μήνα,
πράγμα που συνεπάγεται διαδικασία μετεγκατάστασης μέγιστη διάρκειας δύο
εβδομάδων (βλ. παράρτημα). Με βάση την αξιολόγηση αυτή, η Επιτροπή ζητά να έχουν
ολοκληρωθεί τουλάχιστον 6.000 μετεγκαταστάσεις έως την επόμενη μηνιαία έκθεση.
Λόγω της επείγουσας κατάστασης στην περιοχή, στη συνέχεια ζητά να επιταχυνθεί ο
ρυθμός, ούτως ώστε έως την τρίτη μηνιαία έκθεση τον Μάιο να έχουν ολοκληρωθεί
τουλάχιστον20.000 μετεγκαταστάσεις.
Στη σημερινή έκθεση, η Επιτροπή διατυπώνει σειρά ειδικών συστάσεων
προς τα κράτη μέλη μετεγκατάστασης, ζητώντας από αυτά να αυξήσουν τις
δεσμεύσεις τους και να μειωθεί ο χρόνος που απαιτείται για την επεξεργασία των
αιτήσεων. Η Επιτροπή καλεί επίσης τα κράτη μέλη να περιορίσουν τους επιπλέον
ελέγχους ασφαλείας μόνο σε αιτιολογημένες περιπτώσεις, να παρέχουν πληροφορίες
πριν από την αναχώρηση και να απαντήσουν το συντομότερο δυνατό στις προσκλήσεις
της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο για εμπειρογνώμονες. Τα κράτη
μέλη θα πρέπει να αναφέρουν προτιμήσεις επιλογής μόνο για τη βελτίωση της
διαδικασίας αντιστοίχισης με στόχο την καλύτερη ένταξη, και όχι ως λόγο για την
απόρριψη αιτήσεων μετεγκατάστασης.
Η Ελλάδα και η
Ιταλία
καλούνται να εντείνουν τις προσπάθειές τους προκειμένου να επιτύχουν ταχεία και
αποτελεσματική λειτουργία του προγράμματος, ιδίως σε σχέση με τους συστηματικούς
ελέγχους ασφάλειας και την ποιότητα των πληροφοριών που διαβιβάσθηκαν στα κράτη
μέλη μετεγκατάστασης. Οι δύο χώρες πρέπει επίσης να βελτιώσουν την ικανότητα
συντονισμού τους, να αυξήσουν τη δυναμικότητα υποδοχής που διαθέτουν, να
αποτρέψουν τον κίνδυνο διαφυγής υποψηφίων για μετεγκατάσταση, καθώς και να
προσαρμόσουν δεόντως και να βελτιώσουν τις διαδικασίες για την μετεγκατάσταση
ασυνόδευτων ανηλίκων.
Επανεγκατάσταση: συντονισμένη
προσέγγιση σε επίπεδο ΕΕ
Τα κράτη μέλη πρέπει επειγόντως να εντείνουν τις υπό εξέλιξη προσπάθειες
επανεγκατάστασης των προσφύγων ώστε να εξασφαλιστεί ομαλή και ορθή διαχείριση
και ασφαλής άφιξη και εισδοχή προσώπων από τρίτες χώρες που χρήζουν διεθνούς
προστασίας στην Ευρώπη.
Με βάση τις πληροφορίες που έχουν ληφθεί από τα κράτη μέλη και τα
συνδεδεμένα κράτη του συστήματος του Δουβλίνου, 4.555 εκτοπισμένα άτομα
τα οποία χρήζουν προστασίας επανεγκαταστάθηκαν από τις 15 Μαρτίου σε 11 χώρες.
Οι περισσότερες από τις συμμετέχουσες χώρες έχουν επανεγκαταστήσει Σύριους που
ήταν στην Ιορδανία, τον Λίβανο και την Τουρκία. Πέραν αυτού του πλαισίου,
ορισμένες χώρες εφαρμόζουν επίσης χωριστά προγράμματα επανεγκατάστασης λόγω των
προηγούμενων διεθνών δεσμεύσεών τους.
Τα κυριότερα προβλήματα που επισημαίνονται στην παρούσα έκθεση
συνδέονται με τις διαφορές στα κριτήρια επιλογής, στη διάρκεια των διαδικασιών,
στα μέσα ένταξης ή στον αριθμό διαθεσίμων θέσεων μεταξύ των κρατών μελών.
Προβλήματα δημιουργούν επίσης η έλλειψη ικανότητας υποδοχής και οι καθυστερήσεις
που προκαλούν οι άδειες εξόδου σε τρίτες χώρες.
Η Επιτροπή ζητά να ενταθεί η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και εμπειριών
μεταξύ των χωρών επανεγκατάστασης, ιδίως προς όφελος των χωρών που συμμετέχουν
για πρώτη φορά στην επανεγκατάσταση.
Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεχίσουν τις εργασίες σχετικά με
το εθελοντικό ανθρωπιστικό πρόγραμμα εισδοχής Σύρων προσφύγων από κοινού με
την Τουρκία, το οποίο προτάθηκε από την Επιτροπή στις 15 Δεκεμβρίου 2015. Τα κράτη
μέλη και τα συνδεδεμένα κράτη του συστήματος του Δουβλίνου που ενδιαφέρονται να
συμμετάσχουν στο πρόγραμμα πρέπει να αναλάβουν συγκεκριμένες πολιτικές
δεσμεύσεις όσον αφορά την ημερομηνία έναρξης του προγράμματος, το εύρος του και
το μοντέλο κατανομής. Εν τω μεταξύ, οι τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας για
το πρόγραμμα βρίσκονται στο στάδιο της ολοκλήρωσης ώστε να διασφαλιστεί ταχεία
εφαρμογή βάσει πολιτικής συμφωνίας.
Ιστορικό
Το προσωρινό πρόγραμμα επείγουσας μετεγκατάστασης θεσπίστηκε με δύο
αποφάσεις του Συμβουλίου του Σεπτεμβρίου 2015 στις οποίες τα κράτη μέλη
δεσμεύτηκαν για τη μετεγκατάσταση 160.000 ατόμων από την Ιταλία και την Ελλάδα
(και κατά περίπτωση από άλλα κράτη μέλη) έως τα τέλη Σεπτεμβρίου
2017.
Στις 8 Ιουνίου 2015, η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για ένα ευρωπαϊκό
σύστημα επανεγκατάστασης, μετά την οποία ακολούθησε η συμφωνία της 20ής Ιουλίου
μεταξύ των κρατών μελών για την επανεγκατάσταση 22.504 ατόμων τα οποία χρήζουν
σαφώς διεθνούς προστασίας, βάσει των αριθμητικών στοιχείων που κατέθεσε η Ύπατη
Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR).
Μετά τη σύνοδο κορυφής των ηγετών της ΕΕ με την Τουρκία στις 29
Νοεμβρίου 2015, εγκρίθηκε σχέδιο δράσης ΕΕ-Τουρκίας. Σκοπός του εθελοντικού
προγράμματος εισδοχής, ενός από τα σημαντικότερα μέσα του προγράμματος, είναι η
στήριξη της Τουρκίας για την αντιμετώπιση της αύξησης του αριθμού των προσφύγων,
καθώς και η παροχή ασφαλούς και νόμιμου τρόπου εισόδου στην Ευρώπη για τα
πρόσωπα που χρήζουν πράγματι προστασίας.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 7ης Μαρτίου ζήτησε την επιτάχυνση της
εφαρμογής της μετεγκατάστασης, προκειμένου να ανακουφιστεί η Ελλάδα από το βαρύ
φορτίο που φέρει. Η παρούσα έκθεση απαντά στα συμπεράσματα του Συμβουλίου, στην
υποχρέωση δυνάμει του άρθρου 12 των δύο αποφάσεων του Συμβουλίου σχετικά με τη
μετεγκατάσταση, και στη δέσμευση που ανέλαβε η Επιτροπή στο πλαίσιο του
Χάρτη
Πορείας «Επιστροφή στο Σένγκεν».
Για περισσότερες
πληροφορίες
Επισυνάπτεται
κείμενο με στοιχεία για μετεγκατάσταση-επανεγκατάσταση στα
αγγλικά
