Ομιλία του Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων κ. Γιαννάκη Ομήρου στην εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου των Πανίκου Καννάουρου και Ανδρέα Κ. Φυλακτού «Η Πάφος της Αντίστασης - Μαρτυρίες», στην Αθήνα
17/06/2011Να μη μεταδοθεί πριν τις 8 μ.μ.
Με χαρά δέχθηκα την πρόταση να πω λίγα λόγια για το βιβλίο των φίλων Πανίκου Καννάουρου και Ανδρέα Φυλακτού με τίτλο: «Η Πάφος της Αντίστασης – Μαρτυρίες».
Το βιβλίο καταγράφει, για πρώτη φορά, τη μεγαλειώδη αντίσταση του λαού της Πάφου κατά του προδοτικού πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 1974, με βάση αυθεντικές μαρτυρίες των πρωταγωνιστών της αντίστασης, των ανθρώπων του λαού μας, που χωρίς υπολογισμό θυσίας ξεσηκώθηκαν το φοβερό εκείνο πρωινό του Ιούλη του 1974, σε μια διαδικασία δυνάμει επαναστατική για να υπερασπίσουν τη δημοκρατία, τη νομιμότητα και τον εκλεγμένο Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπο Μακάριο.
Σε μια χώρα όπως η Κύπρος, όπου λιγοστά απομνημονεύματα γράφονται, αρχεία δύσκολα ανοίγουν και η ιστορία καταγράφεται συχνά υπό την επίδραση ιδεολογημάτων, ιδεολογικών, κομματικών και πολιτικών προτιμήσεων, το ανά χείρας βιβλίο συνιστά μια πολύτιμη κατάθεση. Και σε έναν τόπο μικρό που βρίσκεται εγκλωβισμένος σε μια τόσο κρίσιμη γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά περιοχή, με τα συμφέροντα τρίτων να επηρεάζουν καταλυτικά τη μοίρα του, η πρόσβαση και αναδίφηση βιβλίων σαν αυτό που παρουσιάζουμε σήμερα είναι απολύτως απαραίτητη για την αντικειμενική και αμερόληπτη καταγραφή της ιστορίας.
Με σεβασμό στην αλήθεια καταγράφονται τα πραγματικά γεγονότα της αντίστασης, χωρίς οι συγγραφείς να μπαίνουν στον πειρασμό δικών τους συμπερασμάτων και αυθαίρετων ερμηνειών. Ως καταγραφείς των γεγονότων τήρησαν με θρησκευτική ευλάβεια τους κανόνες της δεοντολογίας με βαθύ αίσθημα ευθύνης απέναντι στην ιστορία.
Το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα ρίχνει καινούργιους προβολείς που βοηθούν στην αποκωδικοποίηση της ταραγμένης περιόδου πριν και κατά το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή, όταν μεθοδικά επιχειρείτο από τη Χούντα, την ΕΟΚΑ Β΄ και τις ξένες μυστικές υπηρεσίες η υπονόμευση του νόμιμου κράτους και η αποσύνθεση και διάλυση του δημοκρατικού και πολιτειακού ιστού.
Μπορεί η ανάγνωση των σελίδων αυτού του βιβλίου να είναι αρκετές φορές εθνικά επώδυνη αφού το πραξικόπημα έφερε αντιμέτωπους Έλληνες Κύπριους και Έλληνες Κύπριους με Ελλαδίτες ως αποτέλεσμα της απίστευτης προδοσίας που υπερέβη τα όρια της παραφροσύνης.
Ποτέ όμως η αληθινή ιστορία δεν πρέπει να αποκρύπτεται ή να συσκοτίζεται στον βωμό οποιωνδήποτε σκοπιμοτήτων. Η εθνική αυτογνωσία είναι ίσως σήμερα το πολυτιμότερο εφόδιο για έναν λαό που διερχόμενος μέσα από «λάκκους λεόντων και συμπληγάδες πέτρες» οφείλει και σήμερα να οργανώσει την πορεία προς το μέλλον. Για να μπει η Κύπρος σε έναν νέο ιστορικό κύκλο, αφήνοντας πίσω οριστικά ένα επώδυνο και πολυαίμακτο παρελθόν.
Το βιβλίο «Η Πάφος της Αντίστασης – Μαρτυρίες» είναι ως εκ τούτου μια θωράκιση απέναντι στην αμνησία, την πλαστογράφηση της αλήθειας και την αποσιώπηση και συσκότιση των πραγματικών γεγονότων. Γιατί η πάροδος του χρόνου δημιουργεί τον κίνδυνο να κυριαρχούν οι μισές αλήθειες και οι μεγάλες αλήθειες να χάνονται στα τελετουργικά των επετείων. Όμως, το τραύμα είναι τόσο βαθύ και η οδύνη τόσο διαπεραστική που η καταγραφή της αλήθειας είναι οφειλόμενη επίδειξη εθνικής ευθύνης. Είναι λυτρωτική κάθαρση των ατομικών και συλλογικών ενοχών. Είναι επώδυνη πλην αναγκαία εθνική διδαχή από το φοβερό εθνικό πάθημα του 1974. Είναι ακόμα φόρος τιμής για όσους έδωσαν τη ζωή τους για τη δημοκρατία και οφειλόμενη ιστορική εγγραφή αποτρεπτική επαναλήψεων. Και είναι ανασχετική του κινδύνου να κατανικήσει ο μύθος την πραγματικότητα. Γιατί ο κίνδυνος πάντα ελλοχεύει, η διαστρέβλωση καραδοκεί, η ωραιοποίηση παραμονεύει. Για να συσκοτίσει την αλήθεια, να αποδώσει ελαφρυντικά στους ενόχους, να τους αποενοχοποιήσει και να αναδείξει στεφανωμένους και φωτοστέφανα. Τα τελευταία 36 χρόνια βιώσαμε κατ’ επανάληψη απόπειρες διαγραφής της μνήμης, παραχάραξης της αλήθεια και ασέλγειας επί της ιστορίας.
Στο βιβλίο των Πανίκου Καννάουρου και Ανδρέα Φυλακτού καταγράφεται, δίκην εγγραφής ανεξίτηλης μη επιδεχόμενης οιασδήποτε αμφισβήτησης, μια μεγάλη αλήθεια. Στην Πάφο δεν υπήρξε απλώς αντίσταση. Υπήρξε μαζική λαϊκή εξέγερση το πρωί της 15ης Ιουλίου. Ενός λαού που αγρυπνούσε και γρηγορούσε για χρόνια, βιώνοντας την υπονομευτική δράση της Χούντας, του εσωτερικού προγεφυρώματος των αργυρώνητων συνωμοτών που καθοδηγούνταν από ξένα κέντρα αποφάσεων. Η αντίσταση του λαού της Πάφου ήταν μια λαϊκή επανάσταση εναντίον της βαρβαρότητας του ολοκληρωτισμού που επιχειρούσε να επιβάλει η Χούντα υπό την άμεση καθοδήγηση του υπερατλαντικού κηδεμόνα της. Η μαζικότητα της αντίστασης οφειλόταν στις δημοκρατικές παραδόσεις της επαρχίας, στη στενή σχέση που διατηρούσε ο λαός της με τον Μακάριο λόγω της καταγωγής του, αλλά και λόγω της άριστης οργάνωσης του λαού σε ευρεία κλίμακα για την αντιμετώπιση της παρανομίας και του συνεχώς επαπειλούμενου ενδεχομένου του πραξικοπήματος. Η Ένωση Αγωνιστών Πάφου είχε τον χαρακτήρα μιας μετωπικής αντιστασιακής παράταξης με πολιτικοστρατιωτική δομή που είχε αγκαλιάσει ένα ευρύτατο πολιτικο-ιδεολογικό φάσμα υπό την ηγεσία του Γενικού της Γραμματέα Μάριου Τεμπριώτη. Καλά οργανωμένο ένοπλο τμήμα διέθετε και η ΕΔΕΚ που βρισκόταν σε συνεργασία με την Ένωση Αγωνιστών Πάφου. Ο εξοπλισμός των αντιστασιακών αγωνιστών είχε γίνει κάτω από την ευθύνη και τον έλεγχο της νόμιμης Κυβέρνησης.
Μέσα από τις καταγεγραμμένες στο βιβλίο μαρτυρίες αναδεικνύεται πόσο απεριόριστες ήταν οι δυνατότητες των λαϊκών δυνάμεων, με την άμεση καταστολή του πραξικοπήματος σε ολόκληρη την επαρχία Πάφου, την κατάληψη όλων των μονάδων της Εθνικής Φρουράς και την οργάνωση και εκτέλεση της αποστολής - εκστρατείας εκατοντάδων ενόπλων προς τη Λεμεσό, με τελικό προορισμό τη Λευκωσία, με στόχο τη συντριβή του πραξικοπήματος.
Παρά τις φυσιολογικές οργανωτικές αδυναμίες αυτής της αποστολής, συνάγεται το αναντίλεκτο συμπέρασμα ότι αν η δομή, οι μηχανισμοί και κυρίως η μαζικότητα της αντίστασης της επαρχίας Πάφου εκτείνονταν σε παγκύπριο επίπεδο, το πραξικόπημα θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί και να συντριβεί εν τη γενέσει του.
Στο βιβλίο καταγράφονται επίσης ανέκδοτες μαρτυρίες από τη λειτουργία του Ελεύθερου Ραδιοσταθμού της Πάφου και του ρόλου που διαδραμάτισε για την τόνωση του φρονήματος του λαού και τη διάσωση του Μακάριου και τα όσα διαδραματίστηκαν με την έλευση, σύντομη παραμονή και αναχώρησή του από την Πάφο. Ακόμα, περιλαμβάνεται πολύτιμο αρχείο με βιογραφικό και φωτογραφικό υλικό όσων Παφίων έπεσαν στον αντιστασιακό αγώνα, και τέλος, περιγράφεται η αποστολή από τους πραξικοπηματίες ενός τάγματος Παφίων αντιστασιακών στη διάρκεια της πρώτης φάσης της εισβολής στην Κερύνεια με προφανή στόχο να εκτεθούν σε μέγιστο κίνδυνο για τη ζωή τους.
Αγαπητοί φίλοι,
Το βιβλίο «Η Πάφος της Αντίστασης – Μαρτυρίες» είναι ένας ύμνος για τη δημοκρατία και την ελευθερία. Μια πολύτιμη υπηρεσία προς την ιστορία και την αυθεντική καταγραφή της ως μιας αέναης προσπάθειας, ως ενός ασταμάτητου αγώνα ενάντια στη λησμοσύνη, τη διαστρέβλωση και την απόπειρα πλαστογράφησης της αλήθειας. Μια επιβεβαίωση του αξιώματος ότι «ένας λαός δεν μπορεί να ελπίζει αν δεν έχει συλλογική συνείδηση και μνήμη της ιστορίας, του παρελθόντος και του πολιτισμού του». Ως προϋπόθεσης εκ των ων ουκ άνευ για να υπάρξει ως εθνική και πολιτιστική οντότητα.
Δεκαετίες μετά τη μεγαλύτερη προδοσία στη σύγχρονη ελληνική ιστορία, την οποία συνιστούν η 21η Απριλίου του 1967 και η 15η Ιουλίου του 1974, δυστυχώς ανεχόμαστε την καπηλεία των νεκρών αγωνιστών, την πλαστογράφηση της αλήθειας, την τυμβωρυχία της αντίστασης και τις περιγραφές που κινδυνεύουν να μας οδηγήσουν στην απόδραση από τα σκληρά προ του 1974 γεγονότα. Γιατί η αντίσταση στο πραξικόπημα δεν μπορεί να λειτουργεί ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ για τις συλλογικές ευθύνες. Ούτε ως εξαγνισμός από τις οφειλόμενες τύψεις. Που θέλει να ξεχνά πως Εθνική Φρουρά, Αστυνομία, Παιδεία, Δημόσια Υπηρεσία είχαν μετατραπεί σε άντρα της αντιλαϊκής συνωμοσίας και σε εφαλτήρια της τελικής επίθεσης. Και πως η περίφημη θεωρία της βίας και της αντιβίας έστρωσε τον δρόμο στο πραξικόπημα. Κάτι που μέσα από το βιβλίο και τις μαρτυρίες αποκαλύπτεται και στηλιτεύεται.
Και μια ακόμα αλήθεια που αναδύεται μέσα από το σημαντικό αυτό βιβλίο: Η αντίσταση στη χουντική διείσδυση στην Κύπρο και στο πραξικόπημα του 1974 δεν έγινε από τους απόντες, τους εξ αποστάσεως παρατηρητές, τους παθητικούς θεατές, τους λιποτάκτες, τους καιροσκόπους και τους χαμαιλέοντες. Αυτή η συνομοταξία ανθρώπων πήγαν στα σπίτια τους από τον συντομότερο δρόμο. Την ιστορία της αντίστασης δεν την έγραψαν «όσοι το χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αισθάνονταν». Την έγραψαν πρώτα και πάνω απ’ όλους όσοι έδωσαν τη ζωή τους για τη δημοκρατία και την ελευθερία.
Η Κύπρος πλήρωσε τραγικά ακριβό τίμημα. Και οι πολιτικές ευθύνες δεν διαγράφονται. Και αν στην επιβολή και τον ρόλο της Χούντας εμπλέκονται ξένες δυνάμεις, το ίδιο ισχύει και σήμερα για τα κυοφορούμενα σχέδια. Τα δημοσιευθέντα αρχεία ξένων κυβερνήσεων είναι χαρακτηριστικά. Παραμερισμός του Μακαρίου, βίαιος διαχωρισμός κοινοτήτων και ένα υπό ξένη πολυκηδεμονία σύστημα.
Και φαίνεται ότι δεν διδαχθήκαμε από τα σφάλματα του παρελθόντος και πολλοί πιστεύουν ότι με προσαρμογή στις απαιτήσεις ξένων θα πετύχουμε στοιχειωδώς δίκαιη λύση. Αντιμετωπίζουμε τους τουρκικούς σχεδιασμούς για αξιοποίηση της Κύπρου στην πορεία της ως περιφερειακής υπερδύναμης. Κυνικές οι δηλώσεις Τούρκων επισήμων, συμπεριλαμβανομένου και του σημερινού Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας, ότι αν δεν υπήρχε έστω και ένας Τουρκοκύπριος η Τουρκία θα πρέπει να έχει καταλυτικό ρόλο στο κυπριακό γίγνεσθαι.
Δεν χωρούν αυταπάτες και ευσεβοποθισμοί. Οι απροκάλυπτα συνομοσπονδιακές και διχοτομικές απόψεις Τουρκίας και τουρκοκυπριακής ηγεσίας δυναμιτίζουν τις διαπραγματεύσεις και τις οδηγούν σε αδιέξοδο. Είναι γι’ αυτό που η ελληνική κυπριακή πλευρά θα πρέπει αποφασιστικά να απορρίψει και να καταγγείλει τέτοιες διχοτομικές και συνομοσπονδιακές θέσεις. Και βέβαια για το αδιέξοδο που θα προκύψει σε αυτή την περίπτωση, να επιρριφθεί η ευθύνη κατ’ αποκλειστικότητα στην τουρκική πλευρά.
Η ανάγκη μιας εκ βάθρων αλλαγής στρατηγικής καθίσταται τώρα ακόμα πιο αναγκαία και επιτακτική. Με προβολή του αντικατοχικού χαρακτήρα της κυπριακής κρίσης. Με απαίτηση για συζήτηση της ουσίας του Κυπριακού και ειδικότερα της αποχώρησης στρατευμάτων και εποίκων, του εδαφικού, του περιουσιακού, της ασφάλειας και των εγγυήσεων. Με απόσυρση των προτάσεων που υποβαθμίζουν τους Έλληνες Κυπρίους σε δεύτερης κατηγορίας πολίτες. Με αποκάλυψη και στηλίτευση διεθνώς και εντός ΕΕ της συνεχιζόμενης τουρκικής κακοπιστίας και αδιαλλαξίας.
Οδηγός και πυξίδα πλεύσης όσα ο Εθνάρχης Μακάριος ανέφερε στο ετήσιο συλλαλητήριο καταδίκης των μαύρων επετείων του δίδυμου εγκλήματος στις 20 Ιουλίου 1976: «Η μόνη προσφερόμενη λύσις είναι η αναγνώρισις και αποδοχή της ‘ντε φάκτο’ καταστάσεως. Ποία όμως, η ωφέλεια εκ της τοιαύτης λύσεως; Μήπως διά να αποφευχθεί η τουρκοποιήσις των κατεχομένων εδαφών; Αλλά θα γίνει τότε τη συγκαταθέσει και διά της υπογραφής μας. Μήπως διά να αισθανώμεθα ασφαλείς εις το υπόλοιπον τμήμα της νήσου; Πιστεύω, αντιθέτως, ότι η νομιμοποíησις των τετελεσμένων γεγονότων θα διεγείρει την τουρκική βουλιμίαν και θα ενθαρρύνει τα επεκτατικά σχέδια της Τουρκίας εις την Κύπρον».
Χρέος μας λοιπόν και σήμερα να αποφύγουμε την προσαρμογή με την κατοχή, να μην υποταχθούμε στη λογική ενός άρρωστου ρεαλισμού και να επιμείνουμε στις διαχρονικά άφθορες αξίες της ελευθερίας και της δικαιοσύνης. Αυτή είναι η οφειλόμενη ανταπόκριση στο χρέος έναντι στης αντίστασης του λαού της Πάφου αλλά και ως επικύρωση του αξιώματος πως οι αγώνες δεν δικαιώνονται παρά μόνο με τη συνέχισή τους.
Και επειδή το πιο μεγάλο μας χρέος είναι να τιμούμε για πάντα τους ήρωες – μάρτυρες της αντίστασης της Πάφου στο προδοτικό πραξικόπημα, ας τελειώσω αυτή την αναφορά μου με τους στίχους του μεγάλου ποιητή του Ελληνισμού που ταιριάζει απόλυτα:
- «Ένα παρθένο δάσος σκοτωμένων το μυαλό μας.
- Κι α σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές
- είναι γιατι τα’ ακούς γλυκότερα, κι η φρίκη
- δεν κουβεντιάζεται γιατι είναι ζωντανή
- γιατί είναι αμίλητη και προχωράει
- στάζει τη μέρα, στάζει στον ύπνο
- μνησιπήμων πόνος.
- Να μιλήσω για ήρωες να μιλήσω για ήρωες: Ο Μιχάλης
- που έφυγε με ανοικτές πληγές από το νοσοκομείο
- ίσως μιλούσε για ήρωες, όταν τη νύκτα εκείνη
- που έσερνε το ποδάρι του μες στη συσκοτισμένη πολιτεία,
ούρλιαζε ψηλαφώντας τον πόνο μας. ‘Στα σκοτεινά πηγαίνουμε στα σκοτεινά προχωρούμε…’
- Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά».
