(Εκθεσιακό Κέντρο Κοζάνης στα Κοίλα)
Φίλες και Φίλοι, είναι μεγάλη η χαρά μου να βρίσκομαι ξανά εδώ ανάμεσά σας, να βρίσκομαι ξανά στη Δυτική Μακεδονία, στην Κοζάνη, εκκινώντας από εδώ μια φιλόδοξη προσπάθεια για την εκπόνηση 13ων Περιφερειακών Αναπτυξιακών Σχεδίων, μέσα από ισάριθμα Συνέδρια σε κάθε Περιφέρεια. Και δεν είναι τυχαίο ότι ξεκινάμε από εδώ. Ξεκινάμε από την Περιφέρεια, που αποτελεί την ενεργειακή πηγή που στηρίζει ολόκληρη την Ελλάδα.
Θα ήθελα, όμως, να μου επιτρέψετε να ξεκινήσω την ομιλία μου, την παρέμβασή μου από ένα ακόμη καλό νέο, που έρχεται να προστεθεί στις πολύ θετικές εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων, των τελευταίων ημερών, που αφορούν την ελληνική οικονομία. Πριν από λίγες μόλις ώρες, ο Ευρωπαίος Επίτροπος Οικονομικών, ο Πιερ Μοσκοβισί, ανακοίνωσε τον τερματισμό της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος για την Ελλάδα. Πρόκειται για μια είδηση με έναν εξαιρετικά σημαντικό συμβολισμό. Ιδίως αν αναλογιστεί κανείς ότι στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος η χώρα μας μπήκε το 2009, δηλαδή λίγο πριν μπει στα μνημόνια, με έλλειμμα τότε 15,1% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ). Και σήμερα, καταφέρνουμε να επιστρέψουμε, καταφέρνουμε να γυρίσουμε στην ευρωπαϊκή κανονικότητα με έλλειμμα -βεβαίως, ξέρετε, η κανονικότητα λέει ότι πρέπει να έχεις έλλειμμα κάτω από 3% για να βγεις από αυτή τη λίστα των χωρών που αποτελούν ειδική περίπτωση- και σήμερα καταφέρνουμε να επιστρέψουμε στην κανονικότητα, με έλλειμμα μόλις 1,2% για το 2017 και με πρόβλεψη για πλεόνασμα 0,6% το 2018.
Πρόκειται, θα έλεγα, για ένα καθοριστικό βήμα για την οριστική μας έξοδο από την κρίση και την επιτροπεία. Για ένα ακόμη καθοριστικό βήμα. Ένα ακόμη καθοριστικό βήμα, που επιβεβαιώνει τη σταθερή μας πορεία και την επιστροφή της χώρας στην κανονικότητα. Διότι, μετά από μια μακρά περίοδο καταστροφικής ύφεσης, η ελληνική οικονομία μεταβαίνει στην περίοδο της δυναμικής ανάκαμψης, της ανάπτυξης και της ανάκτησης της εμπιστοσύνης.
Και θα έλεγα ότι το σημαντικότερο είναι ότι δεν ξεπερνάμε μόνο τους δημοσιονομικούς στόχους, αλλά αναβαθμίζουμε και το θεσμικό πλαίσιο δημοσιονομικής διαχείρισης, ενισχύοντας τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στη διαχείριση του δημόσιου χρήματος.
Εμείς, λοιπόν, αφήνουμε πίσω τους καταστροφολόγους και τους κινδυνολόγους και κοιτάμε μπροστά. Και μάλιστα, τους καταστροφολόγους και τους κινδυνολόγους, που είναι αυτοί οι ίδιοι που έκαναν κάποτε πολιτική με ελλείμματα της τάξης του 15% και παρ’ όλα αυτά κατάφερναν, γιατί περί κατορθώματος πρόκειται, να τα σπαταλάνε, δίχως να αφήνουν πίσω τους τίποτα στο κοινωνικό κράτος, τίποτα στις δημόσιες υποδομές, καμία στοιχειώδη αναπτυξιακή ραχοκοκαλιά για την ελληνική οικονομία.
Και εμείς, σήμερα, καλούμαστε, όχι μόνο να βγάλουμε «το φίδι από την τρύπα», αλλά και να σχεδιάσουμε, να εκπονήσουμε αυτό που δεν σχεδιάστηκε, όταν θα έπρεπε να είχε σχεδιαστεί, δηλαδή στα χρόνια εκείνα που η χώρα δεν βρισκόταν σε ένα στενό δημοσιονομικό πλαίσιο, ας μου επιτραπεί η έκφραση στα χρόνια «των παχιών αγελάδων». Και βεβαίως, αναφέρομαι στο παραγωγικό και αναπτυξιακό μοντέλο πάνω στο οποίο θα χτιστεί, θα στηριχθεί η επόμενη μέρα της ελληνικής παραγωγής, η επόμενη μέρα της ελληνικής οικονομίας, προκειμένου να καταφέρουμε, κάποια στιγμή, να αξιοποιήσουμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του κάθε τόπου και του κάθε κλάδου και να παράξουμε πλούτο, να παράξουμε περισσότερο πλούτο και να τον διανείμουμε αυτόν με δικαιοσύνη εκεί όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη.
Και θέλω να το επισημάνω και αυτό, μιας και ξεκινάμε από εδώ, από τη Δυτική Μακεδονία, διότι δίκαιη ανάπτυξη και δίκαιη μοιρασιά του παραγόμενου πλούτου, σε οριζόντιο επίπεδο, βεβαίως, έχει να κάνει με την κοινωνία, με τις κοινωνικές τάξεις, την παραγωγική βάση. Έχει να κάνει, όμως, και με τη χωρική κατανομή. Και το γεγονός ότι κάποιες Περιφέρειες, παρά το ότι προσέφεραν –και μια τέτοια είναι η δική σας- στον πλούτο της χώρας, έμειναν για πάρα πολλά χρόνια παραμελημένες και αδικημένες, είναι μια από τις αιτίες της άδικης ανάπτυξης που είχαμε στο παρελθόν, αλλά βεβαίως και της άδικης κατανομής των βαρών που είχαμε στα χρόνια της κρίσης.
Κοιτάμε, λοιπόν, μπροστά και ξεκινάμε, σήμερα από εδώ, από την Κοζάνη, έναν ευρύτατο διάλογο με τις παραγωγικές και κοινωνικές δυνάμεις της χώρας, για αυτό που ονομάζουμε «επόμενη ημέρα». Το ερώτημα, όμως, στο οποίο πρέπει να απαντήσουμε, ξεκινώντας αυτόν τον ευρύτατο διάλογο για την ανάπτυξη, για τη δίκαιη ανάπτυξη, είναι πώς την φανταζόμαστε αυτή την ανάπτυξη, τι είδους ανάπτυξη θέλουμε; Με ποια χαρακτηριστικά; Κυρίως, για ποιους; Γιατί είναι προφανές ότι η ανάπτυξη δεν μπορεί να εξαντλείται στους αριθμούς και τα στατιστικά μεγέθη.
Η ανάπτυξη έχει νόημα, όταν τα οφέλη της διαχέονται στην κοινωνία. Όταν απαντά στα σοβαρά προβλήματα του σήμερα:
-Στην ανεργία, που εκτοξεύτηκε κατά την περίοδο της κρίσης.
-Στη μετανάστευση, ιδίως των νέων επιστημόνων στο εξωτερικό.
-Στην πληθυσμιακή και παραγωγική συρρίκνωση της υπαίθρου.
-Στην αδρανοποίηση και υπολειτουργία ολόκληρων παραγωγικών κλάδων της οικονομίας μας.
Πάνω σε αυτή τη βάση, μπορούμε να καθορίσουμε τους βασικούς μας στόχους. Χρειαζόμαστε, λοιπόν, ένα μοντέλο ανάπτυξης, που θα είναι βιώσιμο, ανταγωνιστικό, αλλά και κοινωνικά δίκαιο. Χρειαζόμαστε ένα μοντέλο ανάπτυξης, που θα παράγει προϊόντα και υπηρεσίες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας. Ένα μοντέλο ανάπτυξης, που θα στοχεύει στην αυξημένη κάλυψη των αναγκών από την εγχώρια παραγωγή. Και, επομένως, στην εκτεταμένη υποκατάσταση των εισαγωγών. Ένα μοντέλο ανάπτυξης, που θα οδηγεί σε αύξηση της απασχόλησης, που θα παράγει θέσεις σταθερής και αξιοπρεπούς εργασίας. Ένα μοντέλο ανάπτυξης, που θα στηρίζεται σε ένα άρτια καταρτισμένο και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό.
Τέλος, ένα μοντέλο ανάπτυξης, που θα απεγκλωβίζει τη χώρα από την παγίδα στην οποία ήταν για δεκαετίες εγκλωβισμένη. Σε μια ενδιάμεση θέση, ανάμεσα στις οικονομίες χαμηλού εργατικού κόστους και τις οικονομίες της υψηλής γνώσης. Θα την απεγκλωβίζει και θα την ωθεί σταθερά προς τις οικονομίες υψηλής γνώσης.
Τα προηγούμενα χρόνια ή ακόμα καλύτερα τις προηγούμενες δεκαετίες, το αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας χαρακτηρίστηκε από παθογένειες που νομίζω πλέον είναι γνωστές σε όλους μας:
Είναι η αποσπασματικότητα και η αναποτελεσματικότητα.
Η απουσία σχεδιασμού.
Πολλές φορές, η αδιαφορία και η ανεπάρκεια.
‘Η ακόμα χειρότερα, η αδιαφάνεια, η διαπλοκή και οι πελατειακές σχέσεις.
Είναι, επίσης, και η υποταγή, πολλές φορές, σε επικίνδυνες ιδεοληψίες, που θεωρούν ότι το κλειδί για την ανάπτυξη είναι οι χαμηλοί μισθοί, η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας και οι ελαστικές μορφές απασχόλησης. Και ότι η αγορά, ως από μηχανής θεός, θα μπορεί να ρυθμίζει τα πάντα, χωρίς καμία εξωτερική παρέμβαση.
Είναι προφανές ότι ένα τέτοιο αναπτυξιακό μοντέλο -αν η απουσία σχεδιασμού μπορεί να χαρακτηριστεί ως «μοντέλο»- εν πάση περιπτώσει, ένα τέτοιο αναπτυξιακό πλαίσιο, το οποίο είχε η χώρα για δεκαετίες, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να παράγει ολοένα και μεγαλύτερες ανισότητες. Ανισότητες σε κοινωνικό, αλλά και σε περιφερειακό επίπεδο, αλλά ταυτόχρονα και αδιαφάνεια. Ακόμα χειρότερα, για να συγκαλυφθούν τα αποτελέσματα της ανισότητας και της ανυπαρξίας οικονομικής προόδου, οι κυβερνήσεις των κομμάτων, των ίδιων κομμάτων, που με πολύ μεγάλη ευκολία το 2009 και το 2010 μας έβαλαν στα μνημόνια, πριν μας βάλουν, στήριξαν τις σπάταλες πολιτικές τους στον υπερδανεισμό και την υπερκατανάλωση. Με αυτό το μοντέλο, η χώρα οδηγήθηκε από μια έκρηξη στατιστικών μεγεθών λίγο πριν το 2004, στη χρεωκοπία του 2010. Και τα πράγματα, βέβαια, έγιναν πολύ-πολύ χειρότερα αργότερα, όταν πάνω στις συσσωρευμένες στρεβλώσεις ήρθαν να προστεθούν και οι επιπτώσεις των μακροχρόνιων προγραμμάτων λιτότητας. Αναφέρομαι στην επιλογή της εσωτερικής υποτίμησης, που εξανέμισε, μέσα σε τρία-τέσσερα χρόνια, το 25% του ΑΕΠ της χώρας και κατέστρεψε ένα μεγάλο τμήμα της παραγωγικής βάσης της οικονομίας μας. Μια ολέθρια επιλογή που τότε –σας θυμίζω- υιοθετήθηκε σχεδόν πανηγυρικά από τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Για να αναγνωριστεί, βεβαίως, κατόπιν εορτής, από τους ίδιους τους θεσμούς και τους δανειστές μας, ως μια λανθασμένη και καταστροφική επιλογή.
Θα μου πείτε, γιατί κάνω σήμερα αυτή την αναδρομή, ξεκινώντας την ομιλία μου στο πρώτο Περιφερειακό Συνέδριο για την αναζήτηση ενός νέου σχεδίου, ενός νέου παραγωγικού μοντέλου για τη δίκαιη ανάπτυξη; Την κάνω αυτή την αναδρομή, φίλες και φίλοι, γιατί μετά από δυο χρόνια σκληρής δουλειάς και δύσκολων αποφάσεων για μας, τώρα είναι που η χώρα γυρίζει σελίδα. Και οφείλουμε αυτά που μας έβαλαν σε αυτό το «βαθύ πηγάδι» να μην τα ξεχνάμε. Γιατί αν ξεχάσουμε αυτά που συνέβησαν χθες, αν ξεχάσουμε αυτά που αφήνουμε πίσω μας, κινδυνεύουμε να χάσουμε τον προσανατολισμό μας γι’ αυτά που έρχονται μπροστά μας.
Η χώρα, λοιπόν, βγαίνει επιτέλους από αυτό το «βαθύ πηγάδι». Ανακτήθηκε η δημοσιονομική της βιωσιμότητα. Επέστρεψε σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Ενώ ταυτόχρονα, προωθείται με γρήγορα βήματα η εξυγίανση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, υλοποιείται η μεταρρύθμιση και παραγωγική ανασυγκρότηση του δημόσιου τομέα, οργανώνεται η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, με στόχο όχι το ξεπούλημα των φιλέτων, αλλά τη μέγιστη συμβολή της δημόσιας περιουσίας στην παραγωγική ανασυγκρότηση του τόπου.
Από εδώ και πέρα, με αυτά ως δεδομένα, που ανακτήθηκαν με πολύ κόπο και χάρη στις θυσίες του ελληνικού λαού, οι παράμετροι ενός αναπτυξιακού υποδείγματος, ξεκαθαρίζουν.
Και η πρώτη παράμετρος είναι η διαμόρφωση ενός νέου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, που θα βασίζεται στην προσέλκυση νέων επενδύσεων και την ενίσχυση της εξωστρέφειας.
Στην κατεύθυνση αυτή, οφείλουμε να σχεδιάσουμε μια αποφασιστική στροφή στην οικονομία της γνώσης.
Εξειδικεύοντας το ανθρώπινο δυναμικό μας.
Παράγοντας διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα και υπηρεσίες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας.
Ενισχύοντας την εξωστρέφεια, την έρευνα, την καινοτομία, ώστε, σε συνδυασμό με την υποκατάσταση εισαγωγών, να ανατραπεί το δυσμενές για την οικονομία μας αρνητικό ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών.
Και προωθώντας, παράλληλα, και την έννοια της συνεργασίας, της συνεργατικότητας, της συνεργασίας ανάμεσα στις επιχειρήσεις.
Κατά τη δική μας αντίληψη, η ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας πρέπει να βασίζεται στον περιφερειακό και τομεακό σχεδιασμό.
Αυτό σημαίνει ότι θα επιλεγούν δυναμικές κατευθύνσεις ανάπτυξης της επιχειρηματικής δραστηριότητας - ιδιωτικής και κοινωνικής. Ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τα εγχειρήματα κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας θα βοηθηθούν από τις κατάλληλες υποστηρικτικές δομές.
