Γ. Γεραπετρίτης: Οι βασικοί άξονες και οι τομές του νομοσχεδίου για το επιτελικό κράτος

«Η κυβέρνηση φέρνει ένα νομοσχέδιο το οποίο κατατείνει να δημιουργήσει ένα σύγχρονο εγχειρίδιο διακυβέρνησης», ανέφερε στην εισαγωγική του τοποθέτηση ο υπουργός Επικρατείας, Γιώργος Γεραπετρίτης, που παρουσίασε τους βασικούς άξονες του νομοσχεδίου για το επιτελικό κράτος στην αρμόδια Κοινοβουλευτική Επιτροπή.
Η κυβέρνηση
Ως προς τις διατάξεις που αφορούν τη λειτουργία και την αρμοδιότητα της κυβέρνησης, ο κ. Γεραπετρίτης είπε ότι «η δημόσια πολιτική θα παράγεται από πάνω προς τα κάτω, με συνεκτικό σχέδιο επιχειρησιακής πολιτικής, που θα υλοποιείται από τα υπουργεία».
«Το υπουργικό συμβούλιο», είπε, «αποκαθίσταται ως όργανο συλλογικό, διαβουλευόμενο, από το οποίο θα εκπορεύεται η δημόσια πολιτική. Κάθε υπουργικό συμβούλιο θα έχει συγκεκριμένη ύλη να διαχειριστεί. Ιδίως το υπουργικό συμβούλιο του Δεκεμβρίου θα επεξεργάζεται το εγχειρίδιο του επόμενους έτους». Τίθεται, επίσης, σαφές χρονοδιάγραμμα, με διαδικασίες τυποποιημένες, ώστε να υπάρχει και λογοδοσία και διαφάνεια, σε όλη τη λειτουργία του υπουργικού συμβουλίου.
Για να υλοποιηθούν οι πολιτικές που θα παράγονται, θα υπάρξει διάκριση μεταξύ του πυλώνα της υπηρεσιακής και της πολιτικής διοίκησης. Όπως εξήγησε ο κ. Γεραπετρίτης, θα υπάρξει πολύ σαφής διαχωρισμός του πυλώνα πολιτικής και του πυλώνα υπηρεσιακής διοίκησης, με απολύτως ξεκάθαρους ρόλους και με τρόπο ώστε να μην επικυριαρχεί το πολιτικό πάνω στη διοίκηση. «Στόχος να διασφαλιστεί η συνέχεια του κράτους, με μια διοίκηση η οποία δεν θα εξαρτάται από την πολιτική διοίκηση, δεν θα υπηρετεί πολιτικές κατευθύνσεις και δεν θα ελέγχεται από πολιτικά κέντρα εξουσίας», είπε ο υπουργός Επικρατείας και διευκρίνισε ότι, στο πλαίσιο αυτό, ο πυλώνας πολιτικής εκκινεί από τους υπουργούς, τους αναπληρωτές υπουργούς, τους υφυπουργούς, τους γενικούς και ειδικούς γραμματείς, τους θεματικούς γραμματείς, και εκεί εξαντλείται η πολιτική διοίκηση. Ο δεύτερος πυλώνας είναι η υπηρεσιακή διοίκηση, στην οποία εντάσσονται πρόσωπα μη πολιτικά που έχουν ενταχθεί στη δημόσια διοίκηση μέσω των διαδικασιών που προβλέπονται από το Σύνταγμα, μέσω του ΑΣΕΠ.
Δημόσια Διοίκηση
«Δεν θα υπάρχει καμία οργανική εξάρτηση στη διοίκηση από την πολιτική ηγεσία. Στην οργανική αυτή της υπηρεσιακής διοίκησης θα προΐσταται υπηρεσιακός γενικός γραμματέας ο οποίος θα είναι πρόσωπο που προέρχεται από τη δημοσιοϋπαλληλία, θα έχει επιλεγεί μέσα από διαδικασίες ΑΣΕΠ», είπε ο Γιώργος Γεραπετρίτης και υπογράμμισε πως «ήταν παθογένεια η όσμωση που υπήρξε μέχρι σήμερα στη δημόσια διοίκηση και που οδήγησε και σε φαινόμενα πελατειακού χαρακτήρα και σε φαινόμενα αδιαφάνειας».
Με βασικό σκοπό την αποπολιτικοποίηση της διοικητικής λειτουργίας του κράτους, η κυβέρνηση προχωρά, είπε ο επισπεύδων υπουργός, στη θεμελιώδη αναβάθμιση του υπηρεσιακού διοικητικού γραμματέα, στον οποίο θα συγκεντρώνονται όλα τα κομμάτια που σχετίζονται με το προσωπικό του υπουργείου, όλα τα κομμάτια που έχουν να κάνουν με τα οικονομικά, αλλά και όλα εκείνα τα ζητήματα που σχετίζονται με το συντονισμό των δημοσίων πολιτικών του κάθε υπουργείου, μεταξύ των θεματικών γενικών γραμματέων.
«Στην πραγματικότητα, γίνεται μεταφορά διοικητικής ύλης, θα είναι η μεταφορά μιας ύλης υψηλής πολιτικής ευαισθησίας», είπε ο υπουργός και επισήμανε ότι οι διαγωνισμοί θα διεξάγονται στο επίπεδο του υπηρεσιακού γενικού γραμματέα, το προσωπικό θα εξελίσσεται μόνο με την παρακολούθηση του υπηρεσιακού διοικητικού γραμματέα. Εν κατακλείδι, όλα τα λειτουργικά ζητήματα ενός υπουργείου θα είναι αρμοδιότητα του υπηρεσιακού γενικού γραμματέα. «Στόχος να αφαιρεθούν εστίες διαφθοράς που πιθανώς ελλοχεύουν στα ζητήματα αυτά», είπε ο κ. Γεραπετρίτης.
«Για την αποπολιτικοποίηση της δημόσιας διοίκησης, η μεγάλη ύλη της δημόσιας διοίκησης θα πρέπει να εκτελείται από τους ίδιους τους δημοσίους υπαλλήλους. Κατά κανόνα, λοιπόν, όλες οι ατομικές διοικητικές πράξεις περιέρχονται, ως αρμοδιότητα, στο επίπεδο του γενικού διευθυντή της οικείας δημόσιας υπηρεσίας. Επίσης, θα αναβαθμιστεί η δημόσια διοίκηση καθώς της αποδίδεται μεγάλη εμπιστοσύνη γιατί εκεί θα παράγεται το διοικητικό έργο, με συγκεκριμένους χρόνους, για την εκτέλεση διοικητικών πράξεων, ενώ παρέχονται και κίνητρα στους γενικούς διευθυντές για να εκπληρούν τους στόχους εντός των τασσομένων προθεσμιών», δήλωσε ο υπουργός.
Ο κ. Γεραπετρίτης χαρακτήρισε σοβαρή μεταρρυθμιστική προσπάθεια ότι το 80% της ύλης μεταφέρεται στη διοικητική ιεραρχία. «Στον υπουργό και στην ιεραρχία παραμένει ο στρατηγικός σχεδιασμός των πολιτικών και η έκδοση των κανονιστικών πράξεων της διοίκησης, δηλαδή, των πράξεων που εκδίδονται μετά τη νομοθετική εξουσιοδότηση από τη Βουλή», είπε.
Καλή νομοθέτηση
Αναφορικά με το σύστημα νομοθέτησης, ο υπουργός είπε ότι με το νομοσχέδιο γίνεται σοβαρή προσπάθεια να υπάρξουν διαδικασίες τυποποιημένες στην παραγωγή νομοσχεδίων. Έτσι, πέρα από τους κανόνες καλής νομοθέτησης που προϊσχύουν, εισάγεται καινοτομία με τη δημιουργία μιας νέας δημόσιας αρχής, μιας γενικής γραμματείας η οποία θα είναι Γενική Γραμματεία Καλής Νομοθέτησης και Νομοτεχνικής. Η σκέψη είναι να αξιοποιούνται εξειδικευμένοι επιστήμονες. Στόχος η βελτιστοποίηση της νομοθέτησης.
Παρακολούθηση κυβερνητικού έργου
Το νέο σύστημα απαιτεί σύμπραξη των κεντρικών δομών της κυβέρνησης και των υπουργείων. Γι΄αυτό, όπως είπε ο υπουργός, εισάγεται νέο σύστημα παρακολούθησης του κυβερνητικού έργου και αυτό θα ανατεθεί στην Προεδρία της Κυβέρνησης. Οι υπουργοί και ολόκληρη η πολιτική ιεραρχία εξακολουθεί να έχει την πλήρη αρμοδιότητα στην παραγωγή των αναγκαίων κανόνων δικαίου και την υλοποίηση των αναγκαίων ενεργειών. Θα υπάρχει, όμως, κεντρικό ολοκληρωμένο σύστημα προηγμένης τεχνολογίας και σε αυτό θα εντάσσονται οι στόχοι, οι αναγκαίες δράσεις και τα χρονοδιαγράμματά τους. Με τον τρόπο αυτό, και ο πρωθυπουργός και οι καθ ύλην αρμόδιοι υπουργοί θα παρακολουθούν ποια είναι η εξέλιξη κάθε ύλης και έργου του υπουργείου. Θα υπάρχει και σύστημα έγκυρης προειδοποίησης για τυχόν καθυστερήσεις.
Διαφάνεια
Ο κ. Γεραπετρίτης επισήμανε εξάλλου ότι με το νομοσχέδιο εισάγεται η Ενιαία Αρχή Διαφάνειας που ενσωματώνει τους πολυδιάσπαρτους οργανισμούς ελέγχου. Η νέα Αρχή θα είναι ανεξάρτητη από την πολιτική ηγεσία και θα λειτουργεί στο πλαίσιο νέων δομών ηλεκτρονικού, κυρίως, ελέγχου. Θα ελέγχεται από τη Βουλή και θα παράγεται από τη Βουλή.

Γ. Γεραπετρίτης: Ο πρωθυπουργός διασφαλίζει την ενότητα της κυβέρνησης και κατευθύνει την κυβερνητική λειτουργία
Απάντηση στην κριτική που ασκείται, εκ μέρους της αντιπολίτευσης για υπερσυγκεντρωτισμό αρμοδιοτήτων στον πρωθυπουργό, έδωσε ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης, λίγο προτού ολοκληρωθεί η πρώτη συνεδρίαση της επιτροπής της Βουλής, επί του νομοσχεδίου για το επιτελικό κράτος.
«Αυτό που σας λέγω, μετά λόγου γνώσεως, είναι ότι αυτό που βλέπετε εδώ στο νομοσχέδιο είναι παιδική χαρά σε σχέση με τη γερμανική Καγκελαρία, η οποία είναι κοινοβουλευτικό σύστημα. Είναι παιδική χαρά αυτός ο έλεγχος. Οι υπουργοί έχουν πλήρη συνταγματική αρμοδιότητα. Δηλαδή, αποφασιστική αρμοδιότητα επί όλων των ζητημάτων», είπε ο Γιώργος Γεραπετρίτης και σημείωσε με νόημα: «Η ύλη του υπουργού παραμένει απολύτως αυτοτελής και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Το Σύνταγμα αναφέρει ρητώς ότι ο πρωθυπουργός διασφαλίζει την ενότητα της κυβέρνησης και κατευθύνει την κυβερνητική λειτουργία. Αυτό και μόνο διασφαλίζουμε με το σχέδιο νόμου».
Ταυτοχρόνως ο υπουργός Επικρατείας επέμεινε ότι «είναι διατεθειμένος να ενσωματώσει στο νομοσχέδιο, ό,τι κρίνεται σκόπιμο, για να εξορθολογιστεί το σύστημα διακυβέρνησης. «Είμαι διατεθειμένος και θα το αποδείξουμε. Παρακαλώ λοιπόν για συγκεκριμένες προτάσεις οι οποίες θα καταγραφούν και θα αξιολογηθούν», είπε ειδικότερα ο Γιώργος Γεραπετρίτης, απευθυνόμενος στους βουλευτές-μέλη της επιτροπής της Βουλής και πρόσθεσε: «ήδη έχω κρατήσει την πρόταση που έχει να κάνει με το κώλυμα της 5ετίας για τους υπηρεσιακούς γραμματείς και την πρόταση που είναι σχετική με τη μοριοδότηση στην επιλογή των υπηρεσιακών γραμματέων».
Αναφορικά με το κώλυμα της 5ετίας, ο υπουργός Επικρατείας είπε ότι πράγματι προβλέπεται κώλυμα να μην έχει απασχοληθεί σε πολιτικά γραφεία την τελευταία 5ετία ο υπηρεσιακός γραμματέας, πρόσθεσε όμως: «Αυτό προφανώς τίθεται για λόγους αμεροληψίας. Για να μην θεωρηθεί ότι αποσκοπώ να θέσω εμπόδια σε εκείνους από την προηγούμενη κυβερνητική πλειοψηφία, που απασχόλησαν μετακλητούς, για τον λόγο αυτόν και μόνο, προβλέψαμε μεταβατική διάταξη να μην εφαρμοστεί στην πρώτη φορά. Δηλαδή τώρα συγκεκριμένα να μην μετρήσει αυτή η 5ετία της προηγούμενης διακυβέρνησης, θέλοντας να αποσείσω το ενδεχόμενο στίγμα ότι προσπαθώ να εγκλωβίσω εκείνους που υπηρέτησαν στα κυβερνητικά γραφεία. Παρά ταύτα, αν θεωρείτε ότι αυτό έχει ζήτημα δεν έχω απολύτως κανένα πρόβλημα αυτό να απαλειφθεί. Εφόσον υπάρχει ομοθυμία, έχω κάθε διάθεση να το απαλείψω».
Ο υπουργός αναφέρθηκε και στο ζήτημα της μοριοδότησης της συνέντευξης για τους υπηρεσιακούς γραμματείς, θέμα στο οποίο επίσης δήλωσε ανοιχτός σε βελτιώσεις. «Είναι προφανές ότι το 50% μοριοδότηση της συνέντευξης έχει στόχο να αξιολογήσει τα ηγετικά προσόντα εκείνου ο οποίος θα αναλάβει υπηρεσιακός γενικός γραμματέας. Εγώ έχω μεγάλη πίστη στα τυπικά προσόντα, αλλά η εμπειρία μου έχει δείξει ότι δεν μπορεί να αποτελούν πανάκεια. Θα πρέπει να αξιολογείς τα γνήσια προσόντα για να μπορεί να είναι ηγέτης εκείνος που θα αναλάβει υπηρεσιακός γενικός γραμματέας. Θέλω να σας πω ότι έχουμε προφανώς διαφορά στη φιλοσοφία. Εκεί που δίνω μεγάλη έμφαση είναι κυρίως στη διαπαιδαγώγηση της διοίκησης, στη διαπαιδαγώγηση της κυβέρνησης όσο και των ίδιων των πολιτών ότι πρέπει να πάμε σε μια νέα δομή που προϋποθέτει μεγαλύτερη ευθύνη και λογοδοσία», είπε ο κ. Γεραπετρίτης και επέμεινε: «Μεταφέρουμε μεγάλο κομμάτι της ύλης στην υπηρεσιακή διοίκηση για να την απεξαρτήσουμε από πολιτικές επιρροές, αλλά και η διοίκηση πρέπει να διαπαιδαγωγηθεί για να το αναλάβει».
Ο ρόλος του πρωθυπουργού
Ο υπουργός σχολίασε και την κριτική περί συγκεντρωτικού κράτους. «Άκουσα με προσοχή ότι αυτά δεν είναι για το δικό μας πολιτικό σύστημα. Με κάθε σεβασμό θα πω ότι αυτές οι διατάξεις που φέρνουμε είναι κατεξοχήν για το κοινοβουλευτικό σύστημα. Όπου υπάρχει κοινοβουλευτικό πολίτευμα, υπάρχει ένας βαρύς κεντρικός μηχανισμός παρακολούθησης του κυβερνητικού έργου που είναι εγκατεστημένος στο γραφείο του πρωθυπουργού. Θέλω να βρείτε ένα σύστημα στην Ευρώπη, κοινοβουλευτικό, αγγλικού τύπου-αυτό που έχουμε και εμείς- που να μην έχει μια τέτοια δομή. Εγώ τα γνωρίζω όλα τα προηγμένα συστήματα της ΕΕ. Και είναι λογικό να υπάρχει αυτή η ανάγκη για κεντρική δομή στο κοινοβουλευτικό σύστημα. Είναι αναγκαίο διότι στο κοινοβουλευτικό σύστημα υπάρχει ένας εξοτομικευμένος κοινοβουλευτικός έλεγχος. Δηλαδή, υπάρχει η ατομική ευθύνη του υπουργού και η ατομική αρμοδιότητα του υπουργού. Εκεί όπου υπάρχουν οι συνταγματικοί πυλώνες αυτονόμησης ή δυνάμει αυτονόμησης του κάθε υπουργού, πρέπει να υπάρχει κεντρικός μηχανισμός», είπε ο υπουργός και συνέχισε: «Σας το λέγω, μετά λόγου γνώσεως. Αυτό που βλέπετε εδώ είναι παιδική χαρά σε σχέση με τη γερμανική Καγκελαρία, που είναι κοινοβουλευτικό σύστημα. Είναι παιδική χαρά αυτός ο έλεγχος. Οι υπουργοί έχουν πλήρη συνταγματική αρμοδιότητα. Δηλαδή, αποφασιστική αρμοδιότητα επί όλων των ζητημάτων. Το μόνο που πράττει η κεντρική δομή παρακολούθησης, η οποία βρίσκεται στην Προεδρία της Κυβέρνησης είναι να παρακολουθεί εάν βρισκόμαστε εντός του χρονοδιαγράμματος για τη διεκπεραίωση των πράξεων που έχουν αναληφθεί και έχουν περάσει μέσα στο πληροφοριακό σύστημα, και σε περίπτωση που υπάρχει μια χρονική υστέρηση ή ένα έλλειμμα συντονισμού, κυρίως λόγω συναρμοδιοτήτων, παρεμβαίνει ο πρωθυπουργός για άρση. Η ύλη του υπουργού παραμένει απολύτως αυτοτελής και δεν θα μπορούσε να διαφορετικά. Το Σύνταγμα αναφέρει ρητώς ότι ο πρωθυπουργός διασφαλίζει την ενότητα της κυβέρνησης και κατευθύνει την κυβερνητική λειτουργία. Αυτό και μόνο διασφαλίζουμε».