ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΣΤΟ ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ.
Κυρίες και κύριοι, καταρχάς, θέλω να σας ευχαριστήσω θερμά για την πρόσκληση στη φετινή εκδήλωση του "Mediterranean Sustainable Energy Summit", που γίνεται σε μία περίοδο εξαιρετικά μεγάλης οικονομικής αστάθειας διεθνώς.
Βέβαια, η Ελλάδα είναι στο επίκεντρο των πρόσφατων εξελίξεων, αλλά και η Ευρώπη. Και αυτό είναι ένα ζήτημα, που δεν είναι καθόλου άσχετο με το περιβάλλον και τη στροφή των οικονομικών μας δεδομένων, των οικονομιών μας, στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
Κυρίες και κύριοι, πέρυσι τέτοια εποχή, και ακριβώς από αυτό το βήμα, όλοι μας βλέπαμε με αισιοδοξία, θα έλεγα, τη συνάντηση στην Κοπεγχάγη. Ελπίζαμε τότε ότι το αποτέλεσμα θα ήταν μια νέα αρχή για όλους μας.
Προσωπικά, είχα εκφράσει την πίστη ότι θα ήταν ιστορικής σημασίας για τον πλανήτη και την ανθρωπότητα. Για τη μείωση των εκπομπών ρύπων, για την αλλαγή του οικονομικού μοντέλου, για τον τρόπο με τον οποίο η παγκόσμια κοινότητα αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις, που από τη φύση τους δεν μπορούν να περιοριστούν μέσα στα σύνορα των χωρών μας.
Δυστυχώς, η πραγματικότητα μας διέψευσε και, παρά τις προσπάθειες πολλών χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, αλλά και τη δυνατή φωνή της Ευρώπης, για μια δεσμευτική, συνολική και παγκόσμια συμφωνία, αυτή η συμφωνία δεν επετεύχθη. Με το μη δεσμευτικό σύμφωνο στο οποίο καταλήξαμε, ουσιαστικά, αναβάλαμε σημαντικές μας δεσμεύσεις. Ουσιαστικά, αναβάλαμε και σημαντικές λύσεις στα προβλήματα του πλανήτη μας. Αναβάλαμε λύσεις για το μέλλον.
Αυτό όμως έχει τεράστια σημασία, διότι σημαίνει ότι χρειάζεται να δουλέψουμε πιο σκληρά, πιο αποφασιστικά. Και πρωτοβουλίες σαν την σημερινή, γίνονται ακόμα πιο σημαντικές, για να διαμορφώσουμε σε κάθε γωνιά της γης μια νέα δυναμική, και προς το Μεξικό, αλλά και μετά από το Μεξικό, όπου θα γίνουν εκεί ξανά διαπραγματεύσεις, στο τέλος του έτους, για να δούμε αν πράγματι μπορούμε να πάρουμε πια αποφάσεις ουσιαστικές για την αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού προβλήματος της κλιματικής αλλαγής, αλλά και για την αλλαγή ενός αναπτυξιακού προτύπου.
Θέλω να πω δυο λόγια, γιατί θα είχε σημασία αυτή η συμφωνία. Πρώτον, βεβαίως, για το ίδιο το περιβάλλον. Ένα περιβάλλον που απειλείται και απειλεί και τον πολιτισμό μας, απειλεί την ανθρωπότητα και προκαλεί - ή και ήδη δημιουργούνται - εστίες συγκρούσεων γύρω από πηγές φυσικού πλούτου, από το νερό μέχρι και τις ενεργειακές πηγές, αλλά και τεράστια φτώχεια, με την ερημοποίηση περιοχών και την τεράστια μετανάστευση και προσφυγιά, που αυτές οι αλλαγές δημιουργούν.
Δεύτερον, οι ηγεσίες στον πλανήτη, των κυβερνήσεων του πλανήτη, θα δείχναμε ότι μπορούμε, μέσα από το διάλογο, μέσα από τη διαπραγμάτευση, να βρίσκουμε λύσεις, να αποφασίζουμε για μεγάλα θέματα της ανθρωπότητας. Και έτσι, θα δίναμε μία αίσθηση ασφάλειας, σιγουριάς και προοπτικής, ότι τα μεγάλα προβλήματα, που πράγματι ξεπερνούν τα σύνορά μας, είτε είναι περιβαλλοντικά, είτε είναι οικονομικά, είτε είναι θέματα όπως η φτώχεια, η προσφυγιά και η μετανάστευση, μπορούμε να τα λύσουμε. Άρα, το θέμα της παγκόσμιας διακυβέρνησης, δυστυχώς, δεν είχε θετικό απόηχο από τις διαπραγματεύσεις που έγιναν στην Κοπεγχάγη.
Ένας τρίτος λόγος για τον οποίο ήταν σημαντική η Κοπεγχάγη, είναι γιατί το μοντέλο ανάπτυξης στον πλανήτη μας έχει εξαντληθεί. Οι αναπτυγμένες χώρες έχουν το πρόβλημα, ιδιαίτερα μετά την κρίση του 2008, του λεγόμενου "sovereign dept", ή του εθνικού χρέους, βασικά λόγω της μείωσης της ανταγωνιστικότητάς τους, ενώ αναδυόμενες οικονομίες, δυναμικές οικονομίες, αξιοποιούν το φτηνό εργατικό δυναμικό που έχουν, αλλά πολλές φορές - και κατά κανόνα - και παλιές, ρυπογόνες τεχνολογίες, για να συσσωρεύσουν πλούτο.
Γι' αυτό, η αντιμετώπιση του περιβάλλοντος προβλήματος απαιτείται να συνδυαστεί με ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο. Θα έλεγα είναι και ευκαιρία, σημαντική ευκαιρία, να συνδυαστούν αυτά τα δύο μεγάλα ζητήματα, της οικονομικής ανάπτυξης του πλανήτη μας, και της αντιμετώπισης του περιβαλλοντικού προβλήματος, για να φύγουμε από μια μεγάλη αναπτυξιακή κρίση που σήμερα βιώνουμε, ιδιαίτερα μετά το κραχ του 2008.
Ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης σημαίνει να συνδυάσουμε, να αντιμετωπίσουμε συνδυαστικά - αν θέλετε - το πρόβλημα της φτώχειας που υπάρχει στον πλανήτη μας, να δώσουμε προοπτική ανάπτυξης στις φτωχότερες και αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά να δημιουργήσουμε και ανταγωνιστικές οικονομίες στις αναπτυγμένες χώρες και στις αναδυόμενες αγορές, με νέες τεχνολογίες, που δεν είναι ρυπογόνες.
Αυτό θα μπορούσαμε να το κάνουμε, πρώτον, μέσα από ένα πλαίσιο κινήτρων. Εμείς έχουμε προτείνει, και εμείς, ως Ελλάδα, αλλά και εγώ, με την ιδιότητά μου, ως Προέδρου της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, την εφαρμογή ενός φόρου επί του διοξειδίου του άνθρακα και όλων των άλλων αερίων που δημιουργούν την αλλαγή του κλίματος, το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Δεύτερον, μέσα από ένα πλαίσιο κανόνων, που θα μπορούσε να είχε βάλει η Κοπεγχάγη, για την κινητοποίηση των κεφαλαίων, δηλαδή τη δημιουργία εκείνων των κανόνων, που θα δημιουργούσαν μικρότερο ρίσκο σε μεγάλες επενδύσεις για την πράσινη ανάπτυξη - μικρότερο ρίσκο, αλλά και προοπτική κερδοφορίας, μέσα από την επένδυση στην πράσινη ανάπτυξη και πράσινη ενέργεια.
Και τρίτον, με εργαλεία που θα δημιουργούσαν νέους πόρους, όπως είναι το "topping tax", το "transaction tax", όπως λέμε, τα πράσινα ομόλογα. Πόροι, που θα μπορούσαν να πάνε στην ανάπτυξη τεχνογνωσίας, στη μεταφορά τεχνογνωσίας, στην εκπαίδευση, στα εκπαιδευτικά μας συστήματα, αλλά βεβαίως και σε μεγάλες επενδύσεις σε υποδομές, ιδιαίτερα για τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Η πράσινη ανάπτυξη, βεβαίως, με την ίδια λογική, και για τη Μεσόγειο - για την οποία μελέτες δείχνουν ότι θα είμαστε από τις περιοχές που θα πληγούν περισσότερο από την κλιματική αλλαγή - είναι νομίζω ένα παράδειγμα για το τι μπορούμε να κάνουμε. Απ' τη μία πλευρά, χρειάζεται να σώσουμε το περιβάλλον της Μεσογείου, που είναι για μας ζωτικής σημασίας και για την οικονομία μας, απ' την άλλη, όμως, και ο νότος της Ευρώπης αντιμετωπίζει την απροθυμία και το φόβο των αγορών, αλλά και την κερδοσκοπία, την οποία βεβαίως έχουμε συζητήσει. Και μάλιστα, και χθες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπήρξε μια σημαντική απόφαση για την αντιμετώπιση της κερδοσκοπίας στις αγορές και των λεγόμενων "hedge funds", ή των παραγώγων.
Από την άλλη πλευρά, όμως, υπάρχει και μία φοβική αντιμετώπιση των οικονομιών μας, βλέποντας ότι το μοντέλο το οποίο έχουμε, είναι ένα μοντέλο που δεν έχει προοπτική, εάν δεν αλλάξει. Γιατί να δανείσουν σε χώρες, που ουσιαστικά δεν βγάζουν προϊόντα ανταγωνιστικά, αξίας, ποιότητας;
Στην Ελλάδα είχαμε - και γυρίζουμε σήμερα σελίδα - να αντιμετωπίσουμε έναν παρασιτισμό στο Δημόσιο και μία αδιαφάνεια, χωρίς να αξιοποιούμε τα πολύ μεγάλα πλεονεκτήματα που έχει η χώρα μας. Παρόμοια προβλήματα αντιμετωπίζουν χώρες, όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία.
Αντιθέτως, εάν πάμε σ' ένα άλλο μοντέλο ανάπτυξης, της πράσινης ανάπτυξης, και θα αντιμετωπίσουμε το περιβαλλοντικό πρόβλημα που έχει η Μεσόγειος, και από την άλλη μεριά, θα κάνουμε τη Μεσόγειο πολύ ελκυστική για επένδυση, για ανάπτυξη και για ποιοτικά προϊόντα.
Πρέπει να δημιουργήσουμε μια νέα οικονομία δηλαδή, με επίκεντρο την πράσινη ανάπτυξη, που προστατεύει το περιβάλλον, δημιουργεί θέσεις εργασίας, οδηγεί σε βιώσιμες οικονομίες και επιχειρήσεις, σε ευημερία για όλους τους πολίτες, κινητοποιώντας επενδύσεις και αξιοποιώντας πλεονεκτήματα, σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα, για να είμαστε ανταγωνιστικοί στην παγκόσμια οικονομία.
Γνωρίζετε ότι, φέτος, η χώρα μας, η Ελλάδα, βρέθηκε αντιμέτωπη με αυτά τα διλήμματα, σε πολύ πρακτικό επίπεδο. Βιώνουμε, πραγματικά με τον πιο βίαιο τρόπο, την ανάγκη για αλλαγή στο μοντέλο ανάπτυξης της χώρας μας. Και αυτό, σε συνδυασμό με πολλά ιδιαίτερα προβλήματα, που ήταν συνδεδεμένα δυστυχώς με την έλλειψη μιας παραγωγικής μηχανής στην Ελλάδα, την εκτεταμένη φοροδιαφυγή, τη διαφθορά και τη γραφειοκρατία, τον ανεξέλεγκτο τρόπο λειτουργίας των χρηματοπιστωτικών αγορών - ένα μοντέλο ανάπτυξης, που μας οδήγησε σε αδιέξοδο.
Όμως, δεν είναι ελληνικό το αδιέξοδο. Είναι ένα ευρύτερο αδιέξοδο. Απλώς, η Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο αυτού του προβληματισμού, λόγω των ιδιαίτερων και οξυμένων προβλημάτων της. Το αποτέλεσμα σήμερα είναι να βρισκόμαστε μπροστά, όχι στην πολυτέλεια, αλλά στο μονόδρομο θα έλεγα, να αλλάξουμε την οικονομία μας.
Και αυτό κάνουμε, πάμε σ' ένα μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης, αξιοποιώντας τον πλούτο που διαθέτει η πατρίδα μας, επενδύοντας σε νέες τεχνολογίες, σε νέα προϊόντα, ώστε να εξασφαλίσουμε ότι θα βγούμε από την κρίση όσο το δυνατόν πιο σύντομα, με όσο το δυνατόν λιγότερο επίπονο τρόπο για τους συμπολίτες μας.
Γιατί αυτές οι αλλαγές χρειάζεται να γίνουν, αλλά πρέπει να γίνουν μαζί με τον πολίτη και όχι ενάντια στον πολίτη. Πρέπει να γίνουν υπέρ του πολίτη, υπέρ της κοινωνίας και όχι ενάντια στην κοινωνία. Αυτός είναι ο χρόνος που χρειαζόμαστε και εξασφαλίσαμε με το μηχανισμό στήριξης, όπως τον έχουμε ονομάσει, που μας δίνει αυτή τη δυνατότητα να ανασάνουμε και να πάρουμε τις μεγάλες πρωτοβουλίες, για θεσμικές αλλαγές στην οικονομία μας και στη δομή του ίδιου του κράτους.
Προτεραιότητα, λοιπόν, η πράσινη ανάπτυξη. Οδηγός μας, όλα όσα στο παρελθόν, τόσο σε αυτό το φόρουμ, όσο και σε άλλα, αναδεικνύαμε ως λύσεις - που τα έχουμε καταθέσει. Δεν είναι μόνο θέμα ευαισθησίας για το περιβάλλον, είναι η διαπίστωση ότι συγκλίνουν οι δρόμοι της λύσης του προβλήματος, για το περιβάλλον και για την οικονομική μας βιωσιμότητα.
Ήδη, όπως σας εξέθεσε χθες αναλυτικά η Υπουργός Περιβάλλοντος - σημειώνω ότι για πρώτη φορά στη χώρα δημιουργήθηκε ένα αυτόνομο Υπουργείο Περιβάλλοντος - έχουμε ρίξει το βάρος στην πράσινη επιχειρηματικότητα, σε τομείς όπως είναι ο τουρισμός, για να αναδείξουμε την πράσινη επιχειρηματικότητα, για ποιοτικό τουρισμό, αγροτική παραγωγή, ποιοτική διατροφή, με τη δημιουργία προϊόντων αξίας.
Επίσης, προωθούμε την επιτάχυνση των διαδικασιών για την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών ενέργειας, (αιολική, ηλιακή, γεωθερμική), προμήθειες στο Δημόσιο που θα δίνουν κίνητρα στα πράσινα προϊόντα και την πράσινη ενέργεια, την ανάπτυξη της έρευνας και της τεχνολογίας σε αυτό το χώρο, μαζί με μια σταθερή πια πολιτική, που προστατεύει τους φυσικούς μας πόρους. Και ξέρετε πόσο έχουμε υποφέρει από τις πυρκαγιές, ακόμα και από τις καταπατήσεις δημοσίων εκτάσεων.
Με την προστασία των φυσικών μας πόρων, λοιπόν, την απελευθέρωση των φυσικών πόρων για την πρόσβαση πολιτών σε αυτούς, όπως πρόσφατα, στην παραλία της Αθήνας, στο παλιό αεροδρόμιο του Ελληνικού, οδηγούμε την Ελλάδα σ' ένα νέο πρότυπο ανάπτυξης, που δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, κινητοποιεί δημιουργικές δυνάμεις και προσελκύει επιχειρήσεις και επενδύσεις, ώστε να δημιουργηθεί μια νέα τεχνογνωσία και ένα ανθρώπινο δυναμικό γι' αυτό το νέο μοντέλο ανάπτυξης.
Διαθέτουμε όλο τον πλούτο που χρειάζεται, ώστε να στρέψουμε τη χώρα μας σε αυτό το νέο μοντέλο. Όπως είπα, οι ανεξάντλητοι φυσικοί πόροι, ο ήλιος, το νερό, ο αέρας, η φυσική ομορφιά, που δύσκολα θα συναντήσει κανείς σε άλλη περιοχή του πλανήτη, η στρατηγική γεωγραφική μας θέση στη Μεσόγειο, είναι τα σημαντικά συγκριτικά μας πλεονεκτήματα.
Βέβαια, δεν είμαστε μόνοι. Η Ελλάδα, όπως είπα, αντιμετωπίζει συγκεκριμένα προβλήματα, αλλά για τα προβλήματα αυτά, με την εμπειρία και της οικονομικής κρίσης, νομίζω ότι όλοι βλέπουμε πως χρειάζεται να συνεργαστούμε, να υπάρξουν συνέργειες. Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει δημιουργηθεί η Μεσογειακή Ένωση και, μέσα σ' αυτό το πλαίσιο, εμείς θα πάρουμε και ήδη παίρνουμε πρωτοβουλία - και αυτό θέλω να ανακοινώσω σήμερα - με την οποία συντάσσεται και η Τουρκία.
Προχθές, είχα την ευκαιρία να συζητήσω με τον Τούρκο Πρωθυπουργό, τον κ. Ερντογάν, για μια κοινή μας πρωτοβουλία στη Μεσόγειο, ώστε να αντιμετωπίσουμε από κοινού θέματα περιβαλλοντικής απειλής, κλιματικής αλλαγής, αλλά και να αναδείξουμε την περιοχή μας σ' έναν ενεργειακό κόμβο, έναν κόμβο τουρισμού, με υψηλές προδιαγραφές, ποιότητας, και να διασφαλίσουμε μια κοινή στρατηγική σε ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου, κυρίως βεβαίως στον ανατολικό άξονα, που είναι και η γειτονιά μας.
Η πρωτοβουλία αυτή βεβαίως δεν θα εξαντληθεί στη συνεργασία Ελλάδας-Τουρκίας. Σήμερα το απόγευμα, θα βρίσκομαι στο Λίβανο και θα έχω την ευκαιρία να διευρύνω αυτή την πρωτοβουλία και με τη γείτονα χώρα του Λιβάνου, αλλά και με πολλές άλλες χώρες. Μεθαύριο, θα δω τον Πρωθυπουργό της Λιβύης, και θα συνεχίσουμε και τον επόμενο μήνα στη Βαρκελώνη, όπου θα γίνει η Διάσκεψη Κορυφής για την Ένωση της Μεσογείου και όπου θα καταθέσουμε τις σκέψεις μας γύρω από την πρωτοβουλία αυτή.
Μια πρωτοβουλία, που θα έχει τρεις άξονες: πρώτον, τη δημιουργία μιας νέας στρατηγικής ανάπτυξης για τη Μεσόγειο, ακριβώς για να κινητοποιήσουμε επενδύσεις σε αυτή τη νέα προοπτική. Δεύτερον, τη δημιουργία ενός Ταμείου, που θα μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά σε πρωτοβουλίες στη Μεσόγειο. Και τρίτον, τη δημιουργία ενός Κέντρου, που θα δίνει την απαραίτητη τεκμηρίωση, πληροφόρηση και τακτικές για την πράσινη ανάπτυξη, αλλά και τις κλιματικές συνθήκες, για τις αλλαγές που γίνονται στη Μεσόγειο, ώστε να αντιμετωπιστούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Πάντα πίστευα ότι η Μεσόγειος - και οι χώρες που την ορίζουν στον παγκόσμιο χάρτη - μπορεί να αποτελέσει περιοχή πρότυπο, παγκόσμιο πρότυπο στην πράσινη ανάπτυξη. Αυτό το σταυροδρόμι των λαών και των πολιτισμών, που ο Φερνάν Μπροντέλ, όπως και πολλοί άλλοι ιστορικοί, είδε ως ενιαίο χώρο, ως σύνθετη ολότητα που, με την πολυμορφία της στη μεγαλειώδη και πολυτάραχη ζωή της και τον εξαιρετικά μεγάλο ανθρώπινο πλούτο της, υπήρξε ιστορικός χώρος ζύμωσης πολιτισμών.
Μπορεί σήμερα να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο, μέσα από νέες πρωτοβουλίες, ώστε να αναδείξουμε ακριβώς, παρά τις αντιθέσεις που υπάρχουν στην περιοχή, την κοινή μας συνεργασία και να αξιοποιήσουμε αυτή την απειλή της κλιματικής αλλαγής, ως μια ευκαιρία για μεγάλες αλλαγές στον οικονομικό, πολιτικό, αλλά και κοινωνικό τομέα.
Γι' αυτό, μαζί με τον Πρωθυπουργό της Τουρκίας, τον Ταγίπ Ερντογάν, πήραμε αυτή την κοινή πρωτοβουλία, να φέρουμε κοντά Κυβερνήσεις, επιχειρήσεις, πολίτες, αλλά και κάθε εμπλεκόμενο κοινωνικό φορέα από τις χώρες μας, ώστε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις και να σχεδιάσουμε για το μέλλον.
Στόχος μας, μαζί με πολλές άλλες χώρες, όχι μόνο της Μεσογείου, αλλά και της Μαύρης Θάλασσας, είναι να εξασφαλίσουμε συνθήκες ενεργειακής και κλιματολογικής ασφάλειας, παραμένοντας οι Κυβερνήσεις μας πιστές στον αγώνα εναντίον της κλιματικής αλλαγής, στην πρώτη γραμμή για μια παγκόσμια οικονομία χαμηλής εκπομπής ρύπων.
Η επίσημη έναρξη των εργασιών της πρωτοβουλίας για την κλιματική αλλαγή στη Μεσόγειο θα γίνει και πάλι εδώ, στην Ελλάδα, τις πρώτες μέρες του Οκτωβρίου. Εκεί, θα επεξεργαστούμε και την πρόοδο που θα έχουμε κάνει μέχρι τότε, αλλά και τον κοινωνικό σχεδιασμό για τις προτάσεις που θα παρουσιάσουμε, ευρύτερα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Μάλιστα, αυτό θα το κάνουμε ενόψει της Διάσκεψης του Κανκούν στο Μεξικό, που θα γίνει λίγες μέρες αργότερα από τη δική μας πρωτοβουλία.
Επιπλέον, πρόκειται να δημιουργήσουμε νέα εργαλεία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όπως το Φόρουμ για τις Πράσινες Επενδύσεις, οι οποίες, ούτως ή άλλως, θεωρώ ότι αποτελούν έναν κλάδο της οικονομίας των χωρών μας, που μπορεί να αναδειχθεί ως αιχμή του δόρατος για την εξασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης.
Είμαι πλέον βέβαιος ότι, η πρωτοβουλία για την κλιματική αλλαγή στη Μεσόγειο, θα αποτελέσει πρότυπο, για το πώς χώρες και λαοί μπορούν να συνεργάζονται, ώστε να λύνουμε μαζί κοινά προβλήματα και να ανοίγουμε νέους δρόμους ευημερίας, προοπτικής και ασφάλειας για τους λαούς μας.
Σας ευχαριστώ.
