ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ, ΓΙΩΡΓΟΥ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ, ΣΕ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΕΚΛΕΓΕΝΤΕΣ ΔΗΜΑΡΧΟΥΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΕΣ
Αθήνα, 24 Νοεμβρίου 2010
Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί Περιφερειάρχες, Αντιπεριφερειάρχες, Δήμαρχοι, αγαπητές φίλες, αγαπητοί φίλοι,
Θα ήθελα καταρχήν να σας συγχαρώ όλους, για την εκλογή σας στις πρώτες αυτοδιοικητικές εκλογές, αυτής της νέας εποχής που ανοίγει ο «Καλλικράτης». Και να σας ευχηθώ μία δημιουργική θητεία.
Θητεία, που θα αλλάξει την κάθε Περιφέρεια, τον κάθε Δήμο. Και αυτό, γιατί ο καθένας και η καθεμία από εσάς, θα είναι πια σε θέση να συνεισφέρει, από τη δική του θέση, στη μεγάλη εθνική προσπάθεια, προσπάθεια που κάνουμε σήμερα όλοι μαζί, να αλλάξουμε την πατρίδα μας.
Και αυτή η νέα δομή, αλλά και η σωστή λειτουργία της Αυτοδιοίκησης, είναι προϋπόθεση για τις μεγάλες αλλαγές που έχουμε μπροστά μας. Προϋπόθεση, για να εξέλθουμε από την κρίση, να χτίσουμε την Ελλάδα της οικονομικής βιωσιμότητας, της πράσινης ανάπτυξης, της κοινωνικής δικαιοσύνης και ενός κοινωνικού κράτους, που προστατεύει και είναι κοντά στον πολίτη.
Γνωρίζετε όλοι σε ποια κατάσταση βρέθηκε η πατρίδα μας πέρυσι, τέτοια εποχή. Ήταν για όλους μας, για όλους τους Έλληνες και τις Ελληνίδες, ένα σοκ, να διαπιστώνουμε δηλαδή στην πράξη ότι η χρεοκοπία ήταν κοντά. Ότι φτάσαμε τόσο κοντά στην παύση πληρωμών, δηλαδή στην αδυναμία να πληρώνει το κράτος μισθούς και συντάξεις, στην αδυναμία να χρηματοδοτήσουμε σχολεία, νοσοκομεία, υπηρεσίες για τον πολίτη, την ίδια την Αυτοδιοίκηση.
Φτάσαμε πολύ κοντά στη φτώχεια και στην εξαθλίωση, σχεδόν για το σύνολο των Ελλήνων, που θα χτυπούσε βέβαια πολύ χειρότερα όσους είναι πιο απροστάτευτοι, εκείνους δηλαδή με τη μικρότερη περιουσία και με τα λιγότερα εισοδήματα.
Αυτό που πέρασε η χώρα μας ήταν ένα από τα μεγαλύτερα πλήγματα στην πρόσφατη ιστορία μας και ήταν για μας, γι’ αυτή την Κυβέρνηση, μία άνευ προηγουμένου πρόκληση, και να καταφέρουμε να αποφύγουμε τη χρεοκοπία, αλλά και να κάνουμε την κρίση ευκαιρία. Και ο «Καλλικράτης» αποτελεί μία νέα ευκαιρία, μία νέα αρχή.
Παράλληλα, όμως, έπρεπε να πείσουμε και τους εταίρους μας, να πείσουμε και τις δύσπιστες αγορές, ότι η Ελλάδα αξίζει. Αξίζει να στηριχθεί. Αξίζει να στηριχθεί, γιατί μπορεί να αναστρέψει την αρνητική πορεία. Ήταν μια πρόκληση και ήταν και μια δύσκολη διαπραγμάτευση, και να προτείνουμε, και να πετύχουμε τελικά να δημιουργήσουμε έναν ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης.
Και έτσι, να εξασφαλίσουμε τον απαραίτητο χρόνο, χρόνο που χρειαζόμαστε και που είναι πολύτιμος, για να μπορέσουμε και να σταθούμε στα πόδια μας, αλλά εντέλει και για να χτίσουμε μια διαφορετική Ελλάδα, πολύ πιο ισχυρή.
Και με τις πρόσφατες εξελίξεις στην Ιρλανδία, όπως και με τη συνεχιζόμενη δυσπιστία των διεθνών αγορών - αγορές που δυστυχώς δεν θέλουν να δώσουν ανάσα, ακόμα και όταν μια χώρα παίρνει σωστά μέτρα - καταλαβαίνουμε όλοι πόσο δίκιο είχαμε, όταν έστω και μόνοι μας προσπαθήσαμε, εκ του μηδενός και με αντίπαλο τη συσσωρευμένη αναξιοπιστία, και να πείσουμε και, τελικά, να πετύχουμε αυτό το μηχανισμό για την Ελλάδα.
Στη συνέχεια, επιμείναμε ότι η προσέγγιση αυτή πρέπει να είναι ενιαία για την προστασία όλων των ευρωπαϊκών χωρών, της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τις επόμενες εβδομάδες, μάλιστα, θα βρισκόμαστε σε μία διαπραγμάτευση για τη θεσμοθέτηση αυτού του μηχανισμού, που θα μπορέσει πια να σταθεροποιεί την κατάσταση μπροστά στις κρίσεις ή και να προλαβαίνει παρόμοιες κρίσεις στο μέλλον.
Βλέπετε και πόσο σημαντικό είναι, στους δύσκολους αυτούς καιρούς για όλη την Ευρώπη, να διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού την πολιτική σταθερότητα στη χώρα μας. Και θα τη διαφυλάξουμε, ως το πιο πολύτιμο αγαθό, γιατί έχουμε μπροστά μας μια καθαρή τριετία δουλειάς, για να συνεχίσουμε απερίσπαστοι τον τιτάνιο αγώνα για τη σωτηρία, αλλά και την αλλαγή της Ελλάδας.
Παράλληλα, γνωρίζετε ότι οι μεγάλες αλλαγές δεν γίνονται μόνο από μια κυβέρνηση. Απαραίτητη είναι η συνεργασία όλων, για να μπορέσουμε να αφήσουμε πίσω μας και πρακτικές και αντιλήψεις, όσα μας πλήγωσαν, και να δημιουργήσουμε μια Ελλάδα βιώσιμη και δίκαιη, μια Ελλάδα ισχυρή μπροστά στους δύσκολους ανέμους της εποχής μας. Μια Ελλάδα, που δεν θα στηρίζεται σε «δάνειες» δυνάμεις, αλλά στις δικές της δυνάμεις, της κάθε Περιφέρειας, του κάθε Δήμου, του κάθε πολίτη, αλλά και όλων μας συλλογικά.
Ζήσαμε, κυρίες και κύριοι, για δεκαετίες σε μία χώρα όπου είχε χαθεί η κοινή λογική, σε μία χώρα χάθηκε το μέτρο, χάθηκε η αίσθηση και η ουσία της δικαιοσύνης, τόσο στο επίπεδο της πολιτικής ηγεσίας της χώρας μας, όσο και στο επίπεδο της ίδιας μας της κοινωνίας. Επικράτησαν νοοτροπίες και πρακτικές, που μας απομάκρυναν - υπερβολικά, μάλιστα - από το καθήκον όλων μας.
Διαμορφώσαμε εμείς, οι πολιτικοί, αλλά και τα μέσα ενημέρωσης, διάφορα κατεστημένα. Διαμορφώσαμε πρότυπα αρνητικά, ιδιοτελή, που δεν συνέβαλαν στην προστασία του συλλογικού συμφέροντος. Το συλλογικό καλό στην καθημερινή μας ζωή, είτε κυβερνώντας τη χώρα, είτε διοικώντας ένα Δήμο, είτε κάνοντας ως πολίτες τη φορολογική μας δήλωση με ειλικρίνεια, είτε λειτουργώντας την επιχείρησή μας - αυτό είναι το ζητούμενο πια.
Είχαμε δημιουργήσει μια εσωστρεφή οικονομία με πήλινα πόδια, βασισμένη σε πρότυπα υπερκατανάλωσης, αγοράζοντας ξένα προϊόντα, χωρίς όμως να παίρνουμε ή να εξάγουμε ελληνικά. Χωρίς να δίνουμε ποιότητα σε αυτό που έχει η χώρα μας, χωρίς να αναδεικνύουμε ό,τι καλύτερο έχει η χώρα μας για την παραγωγή και τον πολιτισμό.
Δημιουργήσαμε σχέσεις εξάρτησης των επιχειρήσεων με το κράτος. Και βεβαίως, το κάναμε αυτό, αντί να δημιουργήσουμε - όπως έπρεπε - βιώσιμες επιχειρήσεις, ανταγωνιστικές, όχι μόνο για την ελληνική αγορά, αλλά και για τις διεθνείς αγορές. Το κράτος, από βασικό εργαλείο ανάπτυξης, αλλά και προστασίας των πολιτών, μετατράπηκε σε λάφυρο των εκάστοτε κυβερνήσεων, μέσω διευθέτησης συμφερόντων, παράνομων προσλήψεων, ρουσφετιού και πολιτικής συναλλαγής - τελικά, εξάρτησης του πολίτη.
Η δημιουργική ενέργεια του πολίτη μας, του συμπολίτη μας, στράφηκε πολύ περισσότερο στο πώς θα εξασφαλίσει το μέσο, αντί να στραφεί στην καλλιέργεια των δικών του δυνάμεων, να γίνει καινοτόμος και παραγωγικός.
Κάποιοι από εσάς έχετε παρελθόν στην Αυτοδιοίκηση. Γνωρίζετε καλά ότι, ακόμα και ο τρόπος με τον οποίο λειτούργησαν στο παρελθόν οι περισσότεροι Δήμοι και οι περισσότερες Νομαρχίες, ήταν και αυτός δυστυχώς μια μικρογραφία ολόκληρου του κράτους. Η ασθένεια δηλαδή του κεντρικού κράτους μεταφέρθηκε και στην Αυτοδιοίκηση.
Πολλές φορές, η σπατάλη, η αδιαφάνεια, ακόμα και η δική σας εξάρτηση από το κεντρικό κράτος, που έκαναν τη συναλλαγή κανόνα, οδήγησαν ακόμα και τους φορείς της Αυτοδιοίκησης σε οικονομική ασφυξία, αλλά και τις υπηρεσίες προς τους πολίτες, τελικά, σε απαξίωση και υποβάθμιση.
Δεν θέλω όμως σήμερα να μείνω στο παρελθόν. Αυτό το παρελθόν βέβαια δεν πρέπει να το ξεχάσουμε ποτέ, για να μην το ξανασυναντήσουμε και ποτέ, για να μην επαναλάβουμε ποτέ τα ίδια λάθη.
Όμως, σήμερα, ήρθα με την ευκαιρία αυτής της ελπιδοφόρας - θα έλεγα - και αισιόδοξης εκδήλωσης, να μιλήσω, να μιλήσετε, να μιλήσουμε για το μέλλον.
Γιατί σήμερα, έχουμε την επείγουσα ανάγκη να συνεχίσουμε, αλλά και να εντείνουμε την προσπάθεια που ξεκινήσαμε όλοι μαζί πέρυσι, αλλάζοντας δρόμο και σταματώντας την προδιαγεγραμμένη πορεία της χώρας μας προς την καταστροφή.
Ολόκληρος ο Ελληνικός λαός, με θυσίες, με πόνο, με αγώνα, με αφοσίωση, έδειξε ότι η Ελλάδα είναι αξιόπιστη, ότι η Ελλάδα μπορεί. Δείξαμε ότι και ξέρουμε, και μπορούμε να αναλαμβάνουμε τις ευθύνες μας.
Με την προστασία του μηχανισμού στήριξης των 110 δις ευρώ, εξασφαλίσαμε, όπως είπα, κάποιο χρόνο, αλλά ξεκινήσαμε και ένα δύσκολο, ανηφορικό δρόμο. Το μοναδικό δρόμο, όμως, για να σώσουμε και να αλλάξουμε την Ελλάδα.
Ήδη, όπως είχαμε δεσμευτεί, μειώσαμε το έλλειμμά μας κατά έξι μονάδες του ΑΕΠ, υπερβαίνοντας τους στόχους που είχαν τεθεί για μείωση κατά 5,5% του ΑΕΠ. Είναι η μεγαλύτερη μείωση που έχει πετύχει ποτέ οποιαδήποτε χώρα μέσα σε ένα χρόνο, στην πρόσφατη ευρωπαϊκή ιστορία.
Αξίζουν όμως συγχαρητήρια, προφανώς, στον ίδιο τον Ελληνικό λαό, που έδειξε τόση ωριμότητα, σοφία, αποφασιστικότητα και υπομονή, παρά τον πόνο, για να φτάσουμε σε αυτό το αποτέλεσμα.
Δείξαμε, και νομίζω ότι αυτό είναι σημαντικό και για τη δική μας αυτοπεποίθηση, ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε όταν βάζουμε στόχους. Και η πορεία αυτή, από πέρυσι μέχρι και σήμερα, μας καθιστά αισιόδοξους ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε και το 2011, που θα είναι μια εξίσου δύσκολη και απαιτητική χρονιά.
Μια χρονιά, βεβαίως, που θα έχει περισσότερο διαρθρωτικές αλλαγές, παρά άλλου τύπου μέτρα. Όμως, επιτυχία πλέον για την Ελλάδα, δεν σημαίνει απλώς «μαζεύω τα δημοσιονομικά μου». Για να ανοίξει η χώρα μας ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της, και ανάπτυξης και δικαιοσύνης, και να βγει οριστικά από το τέλμα, χρειάζεται να προχωρήσουμε σε αυτές τις μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές.
Με πρώτες και κύριες, αυτές στο ίδιο το κράτος, που είναι και ο μεγάλος ασθενής. Είναι μια δέσμευσή μας, προεκλογική. Εμείς την κάναμε και την κάνουμε πράξη. Και τώρα, είναι καθήκον όλων μας να φέρουμε σε πέρας αυτές τις αλλαγές, που αφορούν ένα εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι της λειτουργίας του κράτους και της Δημόσιας Διοίκησης.
Η κρίση, το μνημόνιο, οι καθημερινές μας υποχρεώσεις, τόσο στην κεντρική Κυβέρνηση, όσο και στην Αυτοδιοίκηση, δεν πρέπει να μας αποπροσανατολίσουν από αυτή τη μεγάλη πρόκληση που έχουμε μπροστά μας, να δημιουργήσουμε δηλαδή ένα κράτος δικαίου, ένα κράτος επιτελικό και ευέλικτο, που αξιοποιεί στο έπακρο και με σεβασμό τα χρήματα του Ελληνικού λαού, ώστε να του παρέχει ποιοτικές υπηρεσίες, και στη Διοίκηση και στην πρόνοια, αλλά και για την ανάπτυξη. Να απελευθερώνει, αντί να εμποδίζει δημιουργικές δυνάμεις της κοινωνίας μας και της Περιφέρειας. Να διευκολύνει την ανάπτυξη. Να διευκολύνει την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα.
Χρειαζόμαστε ριζικές τομές, και αυτό προωθούμε, στη Δημόσια Διοίκηση. Τομές, που θα διαψεύσουν αυτό που πολλές φορές ακούμε, και εγώ το ακούω εδώ και χρόνια, ότι «αυτά στην Ελλάδα δεν γίνονται», ότι «δεν μπορούμε εμείς». Και όμως, μπορούμε και το έχουμε αποδείξει.
Να φέρουν αυτές οι αλλαγές το στίγμα της καινοτομίας, αλλά - το αυτονόητο - και της δικαιοσύνης. Τα επόμενα χρόνια, 2011 και 2012, θα χρειαστεί να μειώσουμε τη σπατάλη, δηλαδή το μέγεθος του δημόσιου τομέα, αλλά ταυτόχρονα και να βελτιώσουμε αυτό που κάνει ο δημόσιος τομέας. Δηλαδή, πρέπει να βρούμε τους τρόπους για να κάνουμε περισσότερα για τους πολίτες, με λιγότερους πόρους. Και για να το πούμε πιο απλά, πρέπει να αξιοποιηθούν οι πόροι με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο.
Ήδη, σε αυτό το πλαίσιο, έχουμε κάνει τις πρώτες κινήσεις, που θα μας επιτρέψουν να κάνουμε μια νέα αρχή και για το κράτος, και για τους πολίτες.
Προχωρήσαμε στην απογραφή - επίσης αυτονόητο - όλων των υπαλλήλων του δημόσιου τομέα, του ανθρώπινου δυναμικού, για να δούμε, όχι μόνο πόσους δημόσιους υπαλλήλους έχουμε, αλλά και ποιες είναι οι γνώσεις τους, πού υπηρετούν και πώς μπορούν καλύτερα να αξιοποιηθούν, κάτι που πιστεύω ότι θα βοηθήσει στην αναδιοργάνωση, όχι μόνο του κεντρικού κράτους, αλλά και στην αξιοποίηση ενός σημαντικού δυναμικού, που μπορεί και εθελούσια ακόμα να μεταφερθεί στην Αυτοδιοίκηση, έτσι ώστε να συμβάλει στις μεταρρυθμίσεις και στη δική σας δουλειά.
Φυσικά, θέλουμε και τις δικές σας προτάσεις για όλες αυτές τις προσπάθειες που κάνουμε, για τον προγραμματισμό και για τις δικές σας ανάγκες. Όμως, θέλω και πάλι να τονίσω ότι, πρέπει να σπάσουμε αυτή την αντίληψη, τη μίζερη αντίληψη, ότι δεν μπορούμε.
Σας δίνω μερικά παραδείγματα. Πριν από κάποιους μήνες, όταν συγκέντρωσα Υπουργούς και υπηρεσιακούς παράγοντες, για να δούμε τη σπατάλη που υπάρχει στο χώρο της υγείας, πιάσαμε διάφορα θέματα - ένα από αυτά ήταν η συνταγογράφηση. Δεν ξέραμε πόση είναι η σπατάλη, ξέραμε όμως ότι υπήρξε και σπατάλη, αλλά και διαφθορά. Άκουσα από πάρα πολλούς ότι «αυτά που λέτε κ. Πρωθυπουργέ, δεν γίνονται στη χώρα μας, θα αντιδράσουν οι γιατροί, θα αντιδράσουν οι φαρμακοβιομηχανίες, θα είναι δύσκολο, θα πάρει πολύ χρόνο».
Είχαμε πάρα πολλές δικαιολογίες για να μην κάνουμε τίποτα. Και όμως, το δοκιμάσαμε πιλοτικά και, σε λίγους μήνες, θα εφαρμοστεί παντού. Και με την πρώτη πιλοτική εφαρμογή που έγινε στο Ταμείο του ΟΑΕΕ, των ελεύθερων επαγγελματιών, είχαμε τον πρώτο μήνα μείωση του κόστους συνταγογράφησης κατά 50%. Σκεφτείτε τι χρήματα χάνονταν και τι χρήματα υπάρχουν για να λειτουργήσει καλύτερα αυτή η χώρα.
Διαβάζω τώρα για την Κυβέρνηση της Αγγλίας, που ελπίζω ότι αξιοποίησε και τη δική μας εμπειρία, όπου λένε το εξής: «η Κυβέρνηση πρέπει να εκμεταλλευτεί τις πιο ανοιχτές, ευκίνητες και φθηνότερες ψηφιακές τεχνολογίες, να φέρει απλούστερες και πιο αποτελεσματικές ψηφιακές υπηρεσίες στους χρήστες, ειδικά σε μειονεκτικές ομάδες, που είναι και οι πιο συχνοί χρήστες των κρατικών υπηρεσιών».
Αυτή τη μελέτη, η οποία έγινε στην Αγγλία πρόσφατα, λέει το εξής: «η μετακίνηση της παραλαβής των συμβολαίων των μισών κυβερνητικών δοσοληψιών στο διαδίκτυο, θα εξοικονομούσε 2,2 δις λίρες το χρόνο στην Αγγλία».
Παρόμοια μελέτη που έγινε στην Αμερική για την Ελλάδα, από το Brookings Institute, λέει ότι αν φτάσουμε να έχουμε τη διαφάνεια της Ισπανίας, θα εξοικονομήσουμε 4% του ΑΕΠ. Κατεβάσαμε φέτος, με όλες αυτές τις θυσίες, το έλλειμμα κατά 6%. Σκεφτείτε κάθε χρόνο να είχαμε επιπλέον 4% μείωση του ελλείμματος από αυτή τη διαφάνεια, δηλαδή ένα ποσό 10 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Αν βεβαίως - λέει η ίδια μελέτη - φτάσουμε στη διαφάνεια που έχει η Σουηδία, τότε θα κατεβάσουμε κατά 8% το έλλειμμά μας κάθε χρόνο, δηλαδή θα εξοικονομήσουμε ως χώρα 20 δισεκατομμύρια ευρώ, για να πάνε εκεί όπου πρέπει να πάνε, στις σωστές υπηρεσίες και στην ανάπτυξη της χώρας.
Πέρα από αυτά, έχουμε προχωρήσει - κάτι που πιστεύω θα βοηθήσει ιδιαίτερα και εσάς, απέναντι σε αθέμιτες πολλές φορές πιέσεις - στην εφαρμογή της αξιοκρατίας στις προσλήψεις, όπως είπε και ο Υπουργός Εσωτερικών, σε ολόκληρο το Δημόσιο.
Υποχρεώσαμε επίσης κάθε φορέα να δημοσιοποιεί όλες ανεξαιρέτως τις πράξεις της Διοίκησης, ώστε οι πολίτες να γνωρίζουν πώς ασκείται η διοίκηση και πώς αξιοποιούνται τα χρήματά τους, καθώς θα εντοπίζουν εύκολα τη σπατάλη και την κακοδιοίκηση, γεγονός που θα βοηθήσει εν τέλει και εσάς, να εντοπίζετε και τομείς που μπορούν να απλοποιηθούν, αλλά και χρήματα που μπορούν να αξιοποιηθούν πολύ καλύτερα.
Και βεβαίως, η μεγαλύτερη τομή μέχρι σήμερα στη λειτουργία του κράτους, είναι ο λόγος για τον οποίο βρεθήκατε και εσείς σήμερα εδώ, ο «Καλλικράτης». Όπως είπε ο Υπουργός, πολλοί έλεγαν ότι δεν θα προλάβουμε, ότι δεν γίνεται, ότι δεν μπορούν να γίνουν αυτές οι αλλαγές. Εσείς είστε η ζωντανή απόδειξη ότι γίνονται αυτές οι αλλαγές. Και πιστεύω ότι θα είστε και η ζωντανή απόδειξη ότι μπορούμε να αλλάξουμε τη χώρα, με τη δική σας δουλειά.
Μιλώντας πριν από περίπου 10 μήνες στο Συνέδριο της ΚΕΔΚΕ, είχα αναφερθεί σε ένα γνωστό, διάσημο ορισμό της ελευθερίας, ως το δικαίωμα σε μια νέα αρχή. Αυτό ακριβώς είναι ο «Καλλικράτης», το δικαίωμα, η ιστορική ευκαιρία της Αυτοδιοίκησης και, φυσικά, των πολιτών και της χώρας μας, για μια νέα αρχή.
Για πρώτη φορά, έχουμε 13 εκλεγμένους Περιφερειάρχες, 58 Αντιπεριφερειάρχες και τα αντίστοιχα Περιφερειακά Συμβούλια, μια νέα αρχή για την Δευτεροβάθμια Αυτοδιοίκηση, που κατακτά επιτέλους το φυσικό της χώρο. Για πρώτη φορά, 325 Δήμαρχοι και τα Συμβούλιά τους, είναι έτοιμοι να αναλάβουν ευθύνες μιας αναβαθμισμένης Πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης, δίπλα στον πολίτη.
Αν αυτή η νέα αρχή για Περιφέρειες και Δήμους είναι προφανής, δεν είναι η σημαντικότερη. Σημαντικότερη είναι η θεμελίωση ενός νέου προτύπου διακυβέρνησης και για την Αυτοδιοίκηση, μιας νέας αντίληψης για την άσκηση της διοίκησης, γιατί αυτό που ενσωματώνει, στην πραγματικότητα, ο «Καλλικράτης» είναι τις αρχές, τις αξίες που οδηγούν στην πολιτική, αλλά και την ηθική επαναθεμελίωση ολόκληρου του κράτους και των λειτουργιών του.
Το ΑΣΕΠ και η Διαύγεια, που προανέφερα, ανοίγουν το δρόμο για να απαλλάξουμε την Αυτοδιοίκηση από πολλά βάρη, που είχε κουβαλήσει στο παρελθόν - το πελατειακό σύστημα διακυβέρνησης, τη γενικευμένη καχυποψία, τη διαφθορά, την αποξένωση του πολίτη από τους φορείς, που πρέπει να θεωρεί ότι είναι αρωγοί του, σε κάθε προσπάθειά του και σε κάθε πρόβλημα που αντιμετωπίζει.
Επιπλέον, παύει οριστικά και η εξάρτηση, η ομηρία της Αυτοδιοίκησης, από το κεντρικό κράτος. Και αυτό, όχι μόνο επειδή είναι ισχυρή, με νέες αρμοδιότητες. Βεβαίως, αυτές οι αρμοδιότητες πρέπει σιγά-σιγά, αλλά σταθερά, να εμπλουτιστούν ακόμα περισσότερο, πρέπει να μεταφερθούν ακόμα περισσότερες αρμοδιότητες στην Περιφέρεια και την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Παύει οριστικά, λοιπόν, η ομηρία της Αυτοδιοίκησης από το κεντρικό κράτος, όχι μόνο επειδή είναι οικονομικά αυτάρκης και εξοπλισμένη, μάλιστα, όπως ήταν το πάγιο αίτημα, με δυναμικούς πόρους - που όπως διαπιστώσατε και στον προϋπολογισμό, είναι αυξημένοι σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, ακριβώς για να καλύψουν νέες αρμοδιότητες, όπως επιτάσσει το Σύνταγμα - αλλά και γιατί τερματίζεται το καθεστώς ενός συστήματος εποπτείας, που άφηνε περιθώρια πολιτικών σκοπιμοτήτων και κομματικών υπολογισμών. Απόλυτα ανεξάρτητη είναι πια η εποπτεία των ΟΤΑ, απόλυτα αμερόληπτος είναι και ο έλεγχος νομιμότητας.
Μαζί με αυτές τις καταστατικές αλλαγές, ο «Καλλικράτης» ενσωματώνει και ένα νέο, πιο δημοκρατικό, πιο συλλογικό πρότυπο λειτουργίας. Όμως, αυτές οι αλλαγές δεν περιορίζονται εκεί, δηλαδή στην οικονομική διαχείριση και στην εξοικονόμηση. Πάμε στην αναβάθμιση των συλλογικών οργάνων, στη θεσμοθέτηση διαδικασιών διαβούλευσης με νέους θεσμούς, όπως είναι ο Συμπαραστάτης του Δημότη, αλλά και της επιχείρησης, κατά το πρότυπο του Συνηγόρου του Πολίτη, η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, η Χάρτα Δικαιωμάτων, αλλά και η αξιοποίηση του «Open Gov» για τη συμμετοχή των πολιτών, που μπορείτε και εσείς, ως Δήμοι και Περιφέρειες, να χρησιμοποιήσετε.
Οι Δήμοι θα είναι πια αρμόδιοι για μια σειρά θεμάτων που απασχολούν τους πολίτες, οι οποίοι πια θα απευθύνονται στη γειτονιά τους, σε έναν και μόνο αρμόδιο για να εξυπηρετηθούν, χωρίς δηλαδή να ταλαιπωρούνται.
Το σύνολο των αρμοδιοτήτων που αφορούν στον τομέα της πρόνοιας μεταφέρεται στην Αυτοδιοίκηση. Και εδώ, θα ήθελα απλά να τονίσω ότι η πρόνοια βεβαίως χρειάζεται και την οικονομική στήριξη, αλλά δεν είναι μόνο θέμα χρημάτων. Εμείς αναδιοργανώνουμε αυτές τις υπηρεσίες, για να είναι αποτελεσματικές και στοχευμένες, για να πιάνουν πραγματικά τόπο τα χρήματα και για να αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά τα προβλήματα των πιο αδύναμων.
Και θα ήθελα να καλέσω και εσάς, σ’ αυτή την πραγματικά δύσκολη συγκυρία που περνάει η χώρα μας, να δώσουμε όσο γίνεται προτεραιότητα και μεγαλύτερη έμφαση στον πιο αδύναμο της κοινωνίας μας, σ’ αυτόν που απειλείται πολλές φορές, είτε από ανεργία, ή ακόμα και από φτώχεια, που βρίσκεται ίσως στο περιθώριο, που είναι άτομο με αναπηρία, ή με άλλες αδυναμίες και δυσκολίες, ώστε να μπορέσουμε να του παρέχουμε προστασία και, πάνω απ’ όλα, αν θέλετε, να του εξασφαλίσουμε αξιοπρέπεια. Είναι κάτι το οποίο, δουλεύοντας μαζί, κεντρικό κράτος και Αυτοδιοίκηση, μπορούμε να το εγγυηθούμε.
Όμως, θα έχετε και άλλες αρμοδιότητες στα χέρια σας, όπως η έκδοση σειράς επαγγελματικών αδειών και αδειών λειτουργίας των επιχειρήσεων, η εκτέλεση πολλών έργων, η διασφάλιση συγκοινωνιακών υποδομών της περιοχής, η εποπτεία της δια βίου μάθησης, η ανέγερση και η συντήρηση σχολείων. Όλα αυτά, μαζί με τις άλλες, δεκάδες καινοτομίες του «Καλλικράτη», συνιστούν χωρίς αμφιβολία μία νέα αρχή για την Αυτοδιοίκηση, για τη διακυβέρνηση σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, αλλά και για το πολιτικό μας σύστημα συνολικά.
Κι αυτό, γιατί με τον «Καλλικράτη», η Αυτοδιοίκηση γίνεται αφετηρία για την αναζωογόνηση του ίδιου του πολιτικού μας συστήματος, για την οικοδόμηση μιας νέας σχέσης εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους θεσμούς. Η αξιοκρατία, η διαφάνεια, η διαβούλευση, η λογοδοσία, δεν είναι μόνο θετικά για τον πολίτη, είναι και για εσάς. Προστατεύουν και εσάς, ώστε να μπορέσετε να χτίσετε μια νέα σχέση εμπιστοσύνης, που έλειπε από τη χώρα μας, μεταξύ πολίτη και Πολιτείας.
Γι’ αυτό, είναι κοινή μας ευθύνη, και η Πολιτεία, και η Αυτοδιοίκηση, να δουλέψουμε μαζί και να συνεργαστούμε στη βάση αυτών των νέων αξιών, έχοντας επίγνωση και των δυσκολιών, αλλά και του γεγονότος ότι το διακύβευμα είναι συνολικό και αφορά στο μέλλον της χώρας.
Κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι, ο «Καλλικράτης» σηματοδοτεί και μια νέα αρχή στο μεγάλο μέτωπο της αναπτυξιακής επανεκκίνησης της χώρας. Καταρχήν, ο «Καλλικράτης» εξασφαλίζει αυτό, που όλοι πλέον έχουμε συνειδητοποιήσει ότι είναι το απαραίτητο θεμέλιο κάθε αναπτυξιακής προσπάθειας, δηλαδή τη δημοσιονομική σταθερότητα.
Όπως γνωρίζετε, θεσμοθετούνται όλες οι απαραίτητες πρόνοιες για ένα αποτελεσματικό έλεγχο νομιμότητας, με το Ελεγκτικό Συνέδριο, με ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, χωρίς ελλείμματα, για την αποφυγή κάθε πιθανότητας υπερχρέωσης και για την εξυγίανση προβληματικών Δήμων. Έχοντας εξασφαλισμένη έτσι τη δημοσιονομική σταθερότητα της Περιφέρειας και των Δήμων, θα μπορούν να ανταποκριθούν στις νέες δυνατότητες που δίνει ο «Καλλικράτης» για την ανάπτυξη.
Ειδικά οι Περιφέρειες, αναλαμβάνοντας το σύνολο των αναπτυξιακών αρμοδιοτήτων των κρατικών - μέχρι σήμερα - Περιφερειών, έχουν πλέον την ευθύνη της περιφερειακής ανάπτυξης της χώρας. Και ουσιαστικά, όχι μόνο την ευθύνη της ανάπτυξης, αλλά και της αλλαγής του προτύπου της ανάπτυξης, για να είναι βιώσιμη αυτή η ανάπτυξη, να στηρίζεται στις πραγματικές μας, στις δικές μας δυνάμεις, να αξιοποιεί συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, και για να μπούμε στην εποχή της πράσινης, της καθαρής ανάπτυξης. Και βεβαίως, να γίνει η χώρα μας, μέσω της περιφερειακής ανάπτυξης, πράγματι ανταγωνιστική, να δώσει δουλειές ποιοτικές, να χτυπήσει την ανεργία και να δώσει σιγουριά.
Μεταφέρεται πλέον στην αιρετή Περιφέρεια το σύνολο των αρμοδιοτήτων, που αφορούν στον αναπτυξιακό περιφερειακό προγραμματισμό. Και σε αυτή την αρμοδιότητα, δεν εντάσσεται μόνο η κατάρτιση και η εκτέλεση Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, αλλά και η συμμετοχή στην όλη διαδικασία κατάρτισης και εφαρμογής του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς, δηλαδή του ΕΣΠΑ, για την προγραμματική περίοδο 2007 - 2013.
Τολμώ να πω ότι, με αυτές τις αλλαγές, επιστρέφουμε στην κοινή λογική: τοπικές κοινωνίες, τοπικοί φορείς, κυρίως οι Περιφέρειες, μπορούν να κάνουν, πολύ πιο συνετά, πολύ πιο στοχευμένα, πολύ πιο αποτελεσματικά, τον σχεδιασμό για την ίδια τους την περιοχή.
Μπορούν πια να κρίνουν, να κρίνετε εσείς, πολύ καλύτερα από μια κεντρική και απομακρυσμένη από την Περιφέρεια, ή από τον τόπο όπου χρειάζεται η ανάπτυξη, υπηρεσία ενός Υπουργείου. Γιατί συνήθως, δεν γνώριζαν, ή και έβαζαν εμπόδια, πολλές φορές, στο να αξιοποιήσετε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα κάθε περιοχής - δηλαδή, πού θα γίνουν οι επενδύσεις, πώς θα αποκτήσει μια περιοχή ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ποια είναι η ταυτότητα της κάθε περιοχής, Περιφέρειας, Δήμου, που θα δώσει ένα νέο αναπτυξιακό όραμα, πώς θα αξιοποιηθούν οι τοπικές δυνάμεις. Όλα αυτά είναι θέματα, που δεν θα μπορούσε ένα κεντρικό κράτος και, μάλιστα, με την πελατειακή λογική που το διέκρινε μέχρι πρότινος, να αντιμετωπίσει, ώστε να συμβάλει ουσιαστικά σε αυτή την ανάπτυξη.
Έτσι, ο ρόλος των Περιφερειών γίνεται κομβικός για την επίτευξη ενός μεγάλου εθνικού στόχου, για τα επόμενα χρόνια: την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου, την εξασφάλιση της οικονομικής δραστηριότητας, την εξασφάλιση εργασίας για τα νιάτα μας και όχι μόνο. Την αποφασιστική μετάβαση στην πράσινη και βιώσιμη ανάπτυξη.
Δήμοι και Περιφέρειες έχουν τη δυνατότητα και την ευθύνη να συμβάλουν αποφασιστικά και στη στοχοθέτηση, και στην ιεράρχηση, αλλά και στην εφαρμογή αυτών των προγραμμάτων, απελευθερώνοντας αναξιοποίητες δυνάμεις.
Παίρνω ένα παράδειγμα, το οποίο πιστεύω ότι είναι ουσιαστικό και για την ανάπτυξη, από τον χώρο της παιδείας. Σκεφτείτε ότι όλοι σας στην Περιφέρεια, αλλά και πάρα πολλοί Δήμοι, έχουν Πανεπιστήμια, ΤΕΙ, Υπηρεσίες Επιμόρφωσης ΟΑΕΔ, Τεχνικά Λύκεια, Λαϊκή Επιμόρφωση, ΙΕΚ, ΚΕΚ, Ερευνητικά Ιδρύματα, καθώς και πολλά άλλα επιμορφωτικά προγράμματα. Πρώτα απ' όλα, από όλα αυτά, ελάχιστα έχουν κάποια σχέση και κάποιο συντονισμό μεταξύ τους, στον τόπο το δικό σας.
Υπάρχουν προγράμματα, που έρχονται από το κέντρο ουσιαστικά και, πολλές φορές, είτε αναπαράγουν το κάθε ένα το ίδιο πρόγραμμα, χωρίς στόχευση, αλλά υπάρχουν και υποδομές που δεν αξιοποιούνται ένθεν και ένθεν, μεταξύ τους. Βεβαίως, ελάχιστη σχέση έχουν -κι αυτό είναι ακόμη χειρότερο - με την ανάγκη περιφερειακής ανάπτυξης. Ουσιαστικά, ήταν χρήσιμα για να γεμίζουν καφετέριες ή υπνοδωμάτια, αλλά ποτέ δεν συσχετίστηκαν ευθέως με την περιφερειακή ανάπτυξη ή και με τις γενικότερες ανάγκες της Περιφέρειας.
Σκεφτείτε, λοιπόν, ότι αυτά γίνονται και θα γίνονται πια, όλο και περισσότερο, εργαλεία στα δικά σας χέρια, όπως η εφαρμοσμένη έρευνα, για να μπορείτε να πείτε εσείς ποια είναι τα προϊόντα και ποιες οι υπηρεσίες, που μπορεί να αναπτυχθούν στον τόπο σας, που θα είναι ανταγωνιστικές, που θα είναι χρήσιμες, που θα φέρουν επενδύσεις. Να μπορείτε να αποφασίζετε εσείς ποιες είναι οι καινοτομίες, που θα μπορούσαν να μπουν στο χώρο των επιχειρήσεων της περιοχής σας, για να μπορέσετε να αντιμετωπίσετε το θέμα της ανεργίας.
Ποια είναι η εκπαίδευση ή η μετεκπαίδευση του ντόπιου δυναμικού, η συνεχής μετεκπαίδευση, η συνεχής πρόσβαση όλων των πολιτών, κάθε ηλικίας, στη γνώση, στην έρευνα και στην πληροφόρηση. Μια άλλη αντίληψη για την παιδεία, ως μια συνεχής επεξεργασία και καινοτομία του αντικειμένου που έχετε, είτε εσείς, στην Περιφέρεια, είτε συνολικά, ως χώρα, στην οικονομία.
Η δική σας επιμόρφωση, θεωρώ ότι είναι για όλους μας συνεχής ανάγκη, ούτως ώστε, με τις διεθνείς εξελίξεις, να μαθαίνουμε όλο και περισσότερο. Να μαθαίνουμε καταρχήν ο ένας από τον άλλο. Υπάρχει τεράστια εμπειρία σε αυτή την αίθουσα, είτε από το χώρο της Αυτοδιοίκησης, είτε από τους άλλους χώρους από όπου έχετε προέλθει.
Μπορούμε, τις καλύτερες πρακτικές που ήδη υπάρχουν στη χώρα μας, να τις αξιοποιήσουμε, να τις επαναλάβουμε. Και τα λάθη τα οποία πιθανώς να έγιναν, να μην τα επαναλάβουμε. Να γνωρίζουμε τι έχει γίνει, τι έχει πετύχει και τι όχι. Να δούμε πιλοτικές εφαρμογές.
Να αξιοποιήσουμε, λοιπόν, και το χώρο της παιδείας και της έρευνας, ως μια μόνιμη διαδικασία επεξεργασίας αυτών των αντικειμένων. Διότι δυστυχώς, ο αιρετός της Αυτοδιοίκησης, πολλές φορές, και στην κεντρική πολιτική σκηνή, ήταν πολύ περισσότερο κάποιος ο οποίος ήταν απλώς διαμεσολαβητής, ή διεκδικητής κάποιας πίτας, αντί να είναι ο ίδιος καλλιεργητής, αν θέλετε, δηλαδή αυτός που δημιουργεί τις συνθήκες και το πλαίσιο της παραγωγικής δραστηριότητας σε κάθε περιοχή.
Γι' αυτό και αλλάζει ο ρόλος σας, αλλά και οι ανάγκες που θα έχετε και εσείς, για να μπορέσετε να ασκήσετε τα καθήκοντά σας. Διότι θα πρέπει να γνωρίζετε πολλά θέματα - και δεν είστε, δεν είμαστε ούτε εμείς, οι πολιτικοί, αναγκαστικά ειδικοί σε κάθε θέμα, δεν είναι ο ρόλος μας να είμαστε ειδικοί σε κάθε τομέα.
Είναι όμως ανάγκη να μπορέσουμε να έχουμε βασικές γνώσεις για τη Διοίκηση, για τη λογιστική, για την οικονομία, για το περιβάλλον, για τα θέματα των σκουπιδιών, για τα θέματα της ανεργίας. Αυτά είναι θέματα, για τα οποία εμείς θα είμαστε κοντά σας, για να σας στηρίζουμε, αλλά και για να συμβάλετε κι εσείς στο δικό μας έργο, με τις δικές σας γνώσεις και ιδέες. Γι' αυτό και έχει τόση σημασία η εκπαιδευτική διαδικασία, που πρέπει να είναι μέρος πια της ζωής μας, σε κάθε δραστηριότητα, από την Αυτοδιοίκηση, μέχρι και την παραγωγή.
Κυρίες και κύριοι, ο «Καλλικράτης» συνιστά χωρίς αμφιβολία τη μεγαλύτερη έμπρακτη απόδειξη της εμπιστοσύνης που παρέχουμε προς την Αυτοδιοίκηση, αλλά και στις τοπικές κοινωνίες, στον ίδιο τον πολίτη. Και είναι μόνο η αρχή.
Παραμένει στόχος μας, η μεταφορά στους Δήμους και τις Περιφέρειες όλων εκείνων των αρμοδιοτήτων, που εξακολουθούν σήμερα να ασκούνται απομακρυσμένα και αναποτελεσματικά, από την κεντρική Διοίκηση, ώστε να παραμείνει τελικά στο κέντρο μόνο η επιτελική και εποπτική λειτουργία.
Τώρα, έχουμε θεμελιώσει ισχυρές Περιφέρειες και Δήμους, όπου είναι πια σε θέση σταδιακά να υποδεχτούν και νέες αρμοδιότητες και να τις ασκήσουν αποτελεσματικά, για την καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη και για την ανάπτυξη της χώρας.
Στόχος είναι, όλες οι υπηρεσίες που αφορούν άμεσα στον πολίτη και στη ζωή του, να βρίσκονται δίπλα του. Οι αποφάσεις και ο σχεδιασμός για τη λειτουργία τους, να γίνονται επίσης δίπλα του, με τη συμμετοχή του, από τις υπηρεσίες υγείας, μέχρι την παιδεία, τα σχολεία, τα Πανεπιστήμια.
Γι' αυτό και όπως είπα, ένα από τα κεντρικά ζητήματα της συζήτησης που έχουμε ξεκινήσει με όλους τους αρμόδιους φορείς για την παιδεία, είναι κι αυτός: ο τρόπος με τον οποίο θα διοικούνται τα Πανεπιστήμια, καθώς και η συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας και των φορέων της, σε κάθε ένα από αυτά.
Αυτή είναι η φιλοσοφία μας για το κράτος, για το πώς θα λειτουργήσει στο μέλλον. Γι' αυτό, σας καλώ να εργαστούμε από κοινού και μαζί. Στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος που ήδη εφαρμόζεται, με τις διαδικασίες επιμόρφωσης, όπου συμμετέχετε και εσείς, αλλά και οι υπάλληλοι των φορέων, κάνουμε μια μεγάλη προσπάθεια. Και πιστεύω ότι αυτή είναι και η καλύτερη ένδειξη αισιοδοξίας γι’ αυτή τη νέα αρχή, που πρέπει να διαμορφώσουμε στην ελληνική κοινωνία, μέσα από μια μεγάλη κρίση, που σίγουρα πόνεσε και πονάει.
Μια αισιοδοξία, ότι μπορούμε να χτίσουμε μια διαφορετική Ελλάδα, καλύτερη, δικαιότερη, ένα κράτος δικαίου και ασφάλειας για όλους, με τον πολίτη στο επίκεντρο των προσπαθειών μας και με την ανάπτυξη ως μόνιμο στόχο.
Και βεβαίως, μέσα από τον «Καλλικράτη», με το πρώτο αυτό βήμα, έχουμε και το δεύτερο σημαντικό ζήτημα, αυτό της αποδοχής του συγκεκριμένου βήματος από τον Ελληνικό λαό. Και το τρίτο και σημαντικότερο είναι μπροστά μας - η υλοποίηση αυτής της μεγάλης αλλαγής.
Σας καλώ, λοιπόν, να δώσετε όλες σας τις δυνάμεις, για να πετύχουμε αυτούς τους στόχους το συντομότερο δυνατόν. Οι πολίτες της χώρας μας περιμένουν να δουν τα αποτελέσματα. Σας καλώ και είμαι σίγουρος ότι θα συνεργαστούμε στενά.
Ως Κυβέρνηση, θα είμαστε συνεχώς δίπλα σας, σε ό,τι χρειαστείτε. Από εσάς, όμως, περιμένουμε τη δημιουργική και καινοτόμο συμβουλή και συμβολή σας, τις ιδέες σας, για το πώς μπορούμε να προωθήσουμε τις διαρθρωτικές αλλαγές, αυτές που χρειάζεται σήμερα η Δημόσια Διοίκηση. Να επισημαίνετε, χωρίς φόβο και με θετικό πάθος, τις αδυναμίες και τα λάθη, όπως είπε και ο Υπουργός Εσωτερικών προηγουμένως, γιατί είναι κοινός μας στόχος αυτή η μεγάλη αλλαγή.
Να αξιοποιήσουμε όλες τις δυνάμεις μας. Να κάνουμε πράξη οράματα πολλών δεκαετιών για την Αυτοδιοίκηση. Να κάνουμε αυτό τον αγώνα για την έξοδο της πατρίδας μας από την κρίση, έναν αγώνα που θα είναι και ευκαιρία τελικά για τη δημιουργία μιας καλύτερης Ελλάδας, μιας Ελλάδας που αξίζει στους Έλληνες και τις Ελληνίδες.
Σας συγχαίρω και πάλι για την εκλογή σας. Σας εύχομαι από καρδιάς καλή δύναμη στο δύσκολο έργο που έχετε μπροστά σας. Καλορίζικοι.
