ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ, ΓΙΩΡΓΟΥ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ, ΣΤΗ ΣΥΝΟΔΟ ΚΟΡΥΦΗΣ ΤΟΥ ΟΑΣΕ ΣΤΟ ΚΑΖΑΚΣΤΑΝ
Αθήνα, 1 Δεκεμβρίου 2010
Κυρίες και κύριοι, θα ήθελα να ευχαριστήσω το Καζακστάν, τη χώρα που μας φιλοξενεί, και τον Πρόεδρό της, κ. Ναζαρμπάγιεφ, για τη θερμή του υποδοχή στην πρώτη Διάσκεψη Κορυφής του ΟΑΣΕ στην Κεντρική Ασία.
Αυτή η Διάσκεψη Κορυφής, η πρώτη σε ένδεκα χρόνια, αποτελεί για μας ευκαιρία και πρόκληση. Είναι ευκαιρία να ανανεώσουμε τη δέσμευσή μας στην περιφερειακή ασφάλεια, αναβαθμίζοντας αυτό το μοναδικό Οργανισμό. Είναι όμως και πρόκληση, επειδή πρέπει να ξεχάσουμε απαρχαιωμένες έννοιες περί ασφάλειας, που ανήκουν σε άλλες εποχές.
Γνωρίζουμε όλοι ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με νέες προκλήσεις στον τομέα της ασφάλειας: οργανωμένο έγκλημα, διακίνηση ναρκωτικών, εμπορία ανθρώπων, διεθνής τρομοκρατία, πρόσφυγες λόγω κλιματικών αλλαγών, πρόσβαση σε καθαρό νερό και προσιτή ενέργεια, παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κοινωνικές ανισότητες, ασφάλεια στον κυβερνοχώρο - όλα αυτά αποτελούν νέες πτυχές της πολιτικής ασφάλειας του 21ου αιώνα, που πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη.
Αυτή η περίοδος διαφέρει από προηγούμενες, επειδή υπάρχουν κοινά προβλήματα, τα οποία πρέπει και μπορούν να μας ενώσουν σε μια κοινή αντιμετώπιση, αλλά απέχουμε ακόμα πολύ από το σημείο όπου η κοινή μας δράση είναι αποτελεσματική.
Γι’ αυτό το λόγο, Οργανισμοί όπως ο ΟΑΣΕ είναι ιδιαίτερα σημαντικοί. Όλο και περισσότερο γίνεται αντιληπτό ότι κανένα κράτος-έθνος δεν είναι πλέον ικανό να αντιμετωπίσει από μόνο του προβλήματα τόσο μεγάλης εμβέλειας. Η περιφερειακή και παγκόσμια χρηστή διακυβέρνηση είναι ουσιαστική για την κοινή μας ασφάλεια και σταθερότητα.
Ωστόσο, το παράδοξο είναι ότι βλέπουμε συγχρόνως αναζωπύρωση του εθνικισμού. Κυριευμένοι από ανασφάλεια σε τόσα μέτωπα, οι άνθρωποι αναζητούν εξιλαστήρια θύματα, αντί για κοινές λύσεις σε κοινά προβλήματα.
Γι’ αυτό, χαιρετίζω την πρότασή σας κύριε Πρόεδρε, για την καταπολέμηση των προκαταλήψεων και την προώθηση του διαθρησκειακού διαλόγου.
Αυτή η καταφυγή στον εθνικισμό είναι εν μέρει συνέπεια των ανισορροπιών του παγκόσμιου συστήματός μας, αλλά και μιας παγκόσμιας οικονομίας, η οποία καθοδηγείται όλο και περισσότερο από ιδιοτελείς παράγοντες στις αγορές κι όχι από αλληλεγγύη και συνεργασία. Μια παγκόσμια χρηματοπιστωτική αγορά, που έχει την ικανότητα να δημιουργεί εντυπωσιακά κέρδη. Παρότι βλέπουμε αυτά τα κέρδη, όμως, βλέπουμε συγχρόνως και τις αυξανόμενες ανισότητες ανάμεσα στα κράτη.
Μια χρηματοπιστωτική κρίση, όπου τα κέρδη ιδιωτικοποιούνται, ενώ οι δαπάνες κοινωνικοποιούνται, είναι βέβαιο ότι συμβάλλει στην πολιτική και κοινωνική αστάθεια. Πιστεύω ότι η ανισότητα είναι ένας από τους λόγους που οδήγησαν στη σημερινή παγκόσμια χρηματοπιστωτική αστάθεια.
Στην προκειμένη περίπτωση, συμφωνώ και πάλι με την πρότασή σας, Πρόεδρε Ναζαρμπάγιεφ, να περιληφθεί το θέμα της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην ατζέντα του ΟΑΣΕ.
Ο ΟΑΣΕ συνέβαλε ουσιαστικά στην οικοδόμηση της ασφάλειας στην Ευρώπη, από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Σήμερα, όμως, ο κόσμος έχει αλλάξει. Χρειαζόμαστε λιγότερη μονομέρεια, αποτελεσματικότερη πολυμέρεια, λιγότερη πόλωση, ισχυρότερες συμπράξεις, λιγότερο εθνικισμό, περισσότερο διεθνισμό. Γι’ αυτό είναι και τόσο σημαντική η έννοια μιας νέας κοινότητας ασφάλειας για τον ΟΑΣΕ.
Πέρυσι, κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας του ΟΑΣΕ, ξεκινήσαμε τη Διαδικασία της Κέρκυρας. Είχε ως έμπνευση και έναυσμα την πρωτοβουλία του Προέδρου Μεντβέντεφ για μια νέα συνθήκη ασφάλειας στην Ευρώπη.
Η πρωτοβουλία μας είχε ως αντικείμενο να δημιουργήσει εμπιστοσύνη ανάμεσα σε όλους τους εταίρους. Σκοπός μας ήταν να αποκτήσουμε και πάλι το συναίσθημα ότι έχουμε ένα κοινό σκοπό και ότι μόνον έτσι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τις διασυνοριακές απειλές.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, θα ήθελα και πάλι να χαιρετίσω το νέο πνεύμα στενής συνεργασίας ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και την Ρωσία.
Μέσα από τις διαβουλεύσεις που έχουν διεξαχθεί μέχρι τώρα στον ΟΑΣΕ - παρόλο που δεν κατέληξαν ακόμα στο συμπέρασμα ότι μας χρειάζεται μια συνθήκη νομικά δεσμευτική - την τελευταία διετία, προχωρήσαμε πολύ ως προς την επισήμανση των προβλημάτων, την καλύτερη μεταξύ μας κατανόηση, την εξομάλυνση των διαφορών μας και την αναζήτηση αμοιβαία αποδεκτών λύσεων. Ελπίζω ότι, τελικά, αυτή η διαδικασία θα χαράξει το δρόμο για τη δημιουργία μιας νέας κοινότητας ασφάλειας.
Φέτος, γιορτάζουμε την 65η επέτειο από το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά οι περιφερειακές εντάσεις εξακολουθούν να σοβούν σε διάφορα σημεία της ηπείρου, υπονομεύοντας την ασφάλεια όλης της Ευρώπης.
Σ’ αυτή τη δύσκολη οικονομική συγκυρία, ο έλεγχος των εξοπλισμών και τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης είναι σημαντικότερα από ποτέ. Μειώνοντας τις στρατιωτικές μας δαπάνες, μπορούμε να μεταφέρουμε πόρους σε τομείς ζωτικής σημασίας, όπως η κοινωνική πρόνοια, οι υποδομές, η παιδεία και η πράσινη οικονομία.
Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη χώρα μου, γι’ αυτό και η Ελλάδα καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες, για να βρεθεί λύση στο αδιέξοδο γύρω από το καθεστώς της CFE. Είμαι αισιόδοξος από την πρόοδο που έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα. Η πρόοδος στον εκσυγχρονισμό των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης και ασφάλειας είναι ελπιδοφόρα, γι’ αυτό και εύχομαι να υιοθετηθεί το έγγραφο της Βιέννης, το 2011.
Στον ΟΑΣΕ, αναπτύξαμε διάφορα μέσα για την αντιμετώπιση των συγκρούσεων και των κρίσεων. Στην πράξη, όμως, τα μέσα αυτά αποδείχτηκαν δυσκίνητα ως προς την άμεση αντίδραση σε κρίσεις. Η πολιτική βούληση συχνά λείπει, τη στιγμή που χρειάζεται περισσότερο. Είναι συνεπώς καταλυτικής σημασίας να ενισχύσουμε την ικανότητά μας να αντιδρούμε άμεσα, αν θέλουμε ο ΟΑΣΕ να παραμείνει ένας αξιόπιστος διεθνής διαμεσολαβητής.
Το κριτήριο, τελικά, είναι η επίλυση των συγκρούσεων. Η επίλυση όλων των συγκρούσεων μπορεί να μην είναι προϋπόθεση για τη δημιουργία μιας κοινότητας ασφάλειας, θα έπρεπε όμως να είναι φυσική απόρροια αυτής της διαδικασίας.
Η δέσμευση για μια κοινότητα ασφάλειας είναι η δέσμευση στο συλλογισμό, ότι η απειλή ή η χρήση βίας δεν αποτελούν πλέον επιλογή. Εν πάση περιπτώσει, εκείνο που γίνεται όλο και περισσότερο εμφανές είναι ότι, η στρατιωτική δύναμη, από μόνη της, δεν είναι ικανή να αντιμετωπίσει τις σημερινές πολυδιάστατες προκλήσεις στο χώρο της ασφάλειας.
Τελικά, η δημιουργία σωστών θεσμών, κοινωνιών και οικονομιών θα οδηγήσει στην προστασία των κοινών μας αξιών και θα προσφέρει ασφάλεια, ανθρώπινα δικαιώματα, ελευθερίες και ευημερία σε όλους. Ναι, Δημοκρατία σημαίνει πολύ περισσότερα από εκλογές. Σημαίνει να χτίσουμε χρηστή διακυβέρνηση, θεσμούς και ευημερία.
Απειλές, όπως η κλιματική αλλαγή, θα αποτελέσουν αντικείμενο ενός νέου γύρου διαπραγματεύσεων στο Κανκούν. Ακόμα κι αν η Διεθνής Κοινότητα δεν καταλήξει σε δεσμευτική συμφωνία, πρέπει να εντείνουμε τη συνεργασία μας στην περιοχή και να ενώσουμε τις δυνάμεις μας, για να διαμορφώσουμε πιο πράσινες, πιο καθαρές ενεργειακές πολιτικές, για μια μακροπρόθεσμη περιβαλλοντική ασφάλεια.
Δεδομένου ότι η παγκόσμια συναίνεση είναι δύσκολη, οι περιφερειακές πρωτοβουλίες καθίστανται σημαντικότερες. Θα ήθελα να αναφέρω δύο πρωτοβουλίες, στις οποίες η Ελλάδα συμμετέχει ενεργά: η Πρωτοβουλία για την Κλιματική Αλλαγή στη Μεσόγειο, που αναλάβαμε σε συνεργασία με τη γείτονα Τουρκία και με άλλες 18 χώρες της περιοχής και, μόλις πριν από λίγες μέρες, αναλάβαμε μια παρόμοια πρωτοβουλία, με άλλες 12 χώρες, στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
Η συνεργασία για την αποτελεσματική διαχείριση της μετανάστευσης είναι ουσιαστικής σημασίας για την περιφερειακή σταθερότητα. Αυτός είναι μείζον προβληματισμός για την Ελλάδα. Επειδή η γεωγραφική μας θέση βρίσκεται στο σταυροδρόμι ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, η χώρα μας θεωρείται εύκολη πύλη εισόδου των μεταναστών προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είμαστε συνεπώς ευάλωτοι στην λαθρομετανάστευση. Πέρυσι, το 90% των λαθρομεταναστών που εισήλθαν στην Ε.Ε. πέρασαν από την Ελλάδα.
Εμείς, όπως και πολλές άλλες χώρες, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι είναι ανάγκη να βρούμε τη χρυσή τομή ανάμεσα σε δύο διαφορετικούς και συχνά αντικρουόμενους στόχους: αφενός, να εξασφαλίσουμε την ανθρώπινη αξιοπρέπεια για τους πρόσφυγες και μετανάστες, παράνομους ή μη και, αφετέρου, να διατηρήσουμε τη συνοχή στις κοινωνίες μας, που δεν είναι πάντα σε θέση να ενσωματώσουν το πλήθος των ατόμων που φθάνουν στα σύνορά μας.
Γι’ αυτό το λόγο, προτείναμε τη δημιουργία ενός μεταναστευτικού δικτύου, με σκοπό την εμβάθυνση του διαλόγου και της συνεργασίας μας στον τομέα της μετανάστευσης.
Ο ΟΑΣΕ δεν είναι μόνος του στην προσπάθεια αντιμετώπισης αυτών των προκλήσεων. Για να μεγιστοποιηθεί η δέσμευσή μας και να αποφευχθούν οι επικαλύψεις, πρέπει να βελτιστοποιήσουμε τη συνεργασία μας με άλλους διεθνείς και περιφερειακούς Οργανισμούς.
Η Μεσόγειος και η Μέση Ανατολή είναι σημαντικές, όπως ανέφερε ο Νορβηγός συνάδελφος. Και η παραδοσιακή συνεργασία μας με την Κοινωνία των Πολιτών, θα μπορούσε να επεκταθεί και σ’ αυτούς τους τομείς, αλλά και αλλού, όπως στην Ασία. Από την προσωπική μου εμπειρία, μπορώ να σας πω πόσο σημαντική είναι η συνεργασία με τις ΜΚΟ και την Κοινωνία των Πολιτών στα Βαλκάνια.
Αν όμως πράγματι θέλουμε αυτός ο Οργανισμός να έχει παγκόσμιο ρόλο, πρέπει να προσδώσουμε στον ΟΑΣΕ νομική οντότητα, εγκρίνοντας το Σχέδιο Σύμβασης του 2007, χωρίς επιφυλάξεις ή υποσημειώσεις.
Το μέλλον του Οργανισμού μας βρίσκεται στα χέρια των 56 χωρών, που εκπροσωπούνται σήμερα εδώ. Η σημερινή Διάσκεψη Κορυφής είναι μοναδική ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουμε την πολιτική εντολή του ΟΑΣΕ, να δημιουργήσουμε μια κοινότητα ασφάλειας, που να εγγυάται τον πλήρη σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών, σε όλες τις χώρες μας, ισότιμα, χωρίς να υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά.
Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια αποτελεί βασικό στοιχείο της ανθρώπινης ασφάλειας. Στον ΟΑΣΕ, αναλάβαμε εκτεταμένες δεσμεύσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ας βελτιώνουμε συνέχεια τις επιδόσεις μας, ας καταστήσουμε τις κοινωνίες μας πιο ανεκτικές, πιο ανοικτές και τις δημοκρατίες μας πιο εύρωστες.
Ας εμβαθύνουμε συνέχεια την αντίληψή μας για το τι σημαίνει Δημοκρατία σ’ αυτή τη νέα τεχνολογική εποχή των ΜΜΕ και του Διαδικτύου, που παρέχει τη δυνατότητα για άμεση συμμετοχή, αλλά γίνεται συνάμα απρόσιτη αν, για παράδειγμα, εγκαταλείψουμε την ουδετερότητα του Διαδικτύου ή επιτρέψουμε την απειλή της παραβίασης των προσωπικών δεδομένων.
Καθώς αναπτύσσουμε μεγαλύτερες χρηματοπιστωτικές και τεχνολογικές ικανότητες, θα κληθούμε να εμβαθύνουμε και να προσαρμόσουμε ανάλογα και τις δημοκρατίες μας, ώστε οι εξουσίες που δώσαμε στους πολίτες μας, να μην αποβούν συγκεντρωτικά εργαλεία κατάχρησης στα χέρια μιας μειονότητας.
Οι δημοκρατίες μας πρέπει να εγγυώνται συνέχεια, ότι οι νέες μας εξουσίες εξανθρωπίζουν την παγκόσμια κοινωνία μας, είτε πρόκειται για το Διαδίκτυο, είτε για την πυρηνική δύναμη.
Τέλος, θα ήθελα να πω ότι είναι μεγάλη τιμή για τη χώρα μου, το γεγονός ότι ανατέθηκε φέτος η Προεδρία της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του ΟΑΣΕ στον συνάδελφό μου, Πέτρο Ευθυμίου. Είμαι βέβαιος ότι θα εργαστεί μέσα στο ίδιο πνεύμα αφοσίωσης και δέσμευσης, που μας είχε χαρακτηρίσει και κατά την Ελληνική Προεδρία του ΟΑΣΕ το 2009.
Θα ήθελα και πάλι να εκφράσω την εκτίμησή μου στην Προεδρία του Καζακστάν, για την άψογη συνεργασία της στο πλαίσιο της Τρόικας του ΟΑΣΕ, εξασφαλίζοντας στην επερχόμενη Λιθουανική Προεδρία την υποστήριξή μας στις προσπάθειές της. Θα ήθελα, επίσης, να συγχαρώ την Ουκρανία για την αποδοχή της Προεδρίας του ΟΑΣΕ, το 2013.
Σας ευχαριστώ.
