Συνέντευξη Πρωθυπουργού Γιώργου Α. Παπανδρέου στην εφημερίδα
«Πρώτο Θέμα»
Αθήνα, 16 Οκτωβρίου 2011
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΤΥΠΑΣ
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Πρόεδρε, έχουμε μπροστά μας Ecofin και Σύνοδο Κορυφής. Μετά από σχεδόν δύο μήνες σκληρών διαπραγματεύσεων με την τρόικα είστε ακόμη συνεχώς στα τηλέφωνα και σε ταξίδια. Μιλάτε με όλους και συνεχώς. Ποιες είναι οι προσδοκίες σας για την Ελλάδα; Τι μπορούν να περιμένουν οι Έλληνες πολίτες;
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Μεγάλωσα τα πρώτα χρόνια της ζωής μου ως Έλληνας της διασποράς. Αν και μακριά από την Ελλάδα, αυτό που γνώριζα είναι ότι ο Ελληνισμός μπορεί. Όταν όλοι μας, μαζί με τον ελληνισμό της διασποράς ενώσαμε τις δυνάμεις μας και παλέψαμε, καταφέραμε να γράψουμε ιστορία και να μην αφήσουμε τη χώρα στη μοίρα της. Για μένα η Ελλάδα δεν ήταν ποτέ μοίρα αλλά επιλογή και πίστη. Αυτή η πίστη ότι έχουμε τις δυνάμεις με συνοδεύει όλους αυτούς τους τελευταίους μήνες, όχι μόνο τους δύο, αλλά από την αρχή, που βρεθήκαμε αντιμέτωποι με το φάσμα της κρίσης και της κατάρρευσης. Οι Έλληνες οφείλουμε να περιμένουμε πολλά από τον ίδιο μας τον εαυτό, πέρα από οποιαδήποτε μάχη δίνουμε εμείς στο εξωτερικό. Έχουμε τη δύναμη να ξεπερνάμε εμπόδια και ο ελληνισμός αυτό το έχει αποδείξει ιστορικά.
Η αλήθεια είναι ότι πονάω, θλίβομαι και αγανακτώ όταν συγκρίνω την Ελλάδα του 2004 με αυτή του 2009. Την Ελλάδα που ήταν μια πρωταγωνίστρια Ευρωπαϊκή δύναμη στα Βαλκάνια, με την Ελλάδα, που έχει χάσει κάθε αξιοπιστία στην Ευρώπη. Θυμάμαι τον τότε Υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας του Κόμματος των Πρασίνων, Joschka Fischer, που μου έλεγε ότι η Ελλάδα ήταν για αυτόν καμάρι – απόδειξη για το τι μπορεί να πετυχαίνει η Ευρώπη. Για το πόσο αλλάξαμε και τον ρόλο που παίζουμε στην περιοχή. Θυμάμαι τις εικόνες της Ελλάδας των Ολυμπιακών Αγώνων. Για αυτό δεν το βάζω κάτω και ούτε θα το βάλω.
Σε ό,τι αφορά το επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στόχος όλων των προσπαθειών μας, είναι να προστατέψουμε το συμφέρον της χώρας, το συμφέρον της συντριπτικής πλειονότητας των πολιτών που θα βίωνε μια πραγματική καταστροφή αν η χώρα χρεοκοπούσε.
Σε αντίθεση με άλλους, δεν υποσχόμαστε ότι η χώρα θα βγει από τη μεγάλη αυτή περιπέτεια χωρίς πόνο και προσπάθεια. Δεν υποσχόμαστε μαγικές λύσεις. Δίνουμε όλοι κάτι σήμερα για το συλλογικό συμφέρον, για να είμαστε όλοι, τελικά, καλύτεροι.
Αυτό για το οποίο παλεύουμε είναι να τελειώνουμε με την αβεβαιότητα για το μέλλον της χώρας. Να ξέρουμε ότι έχουμε ρυθμίσει τους λογαριασμούς μας με το παρελθόν και κάνουμε μια νέα αρχή. Να ξέρει η κάθε οικογένεια, ο κάθε πολίτης, ότι η χώρα δεν κινδυνεύει.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στο βαθμό που θα υπάρξει λύση, πολίτες και πολιτικοί ρωτούν αν θα είναι οριστική; Κύριε Πρόεδρε, είστε σε θέση να μας διαβεβαιώσετε ότι έχουμε ξεφύγει οριστικά από τον κίνδυνο της δραχμής; Ή, σε λίγους μήνες, αν δεν προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις, θα έχουμε ξανά την ίδια απειλή;
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Η κατάσταση που γνωρίζει η χώρα μας, αλλά και η Ευρωζώνη είναι πρωτόγνωρη. Με σκληρή προσπάθεια από όλους, καταφέραμε μέχρι τώρα να μην πέσουμε στο γκρεμό, παρά το ότι κινδυνέψαμε πολλές φορές έως τώρα. Τώρα παλεύουμε για μια πιο μόνιμη λύση που θα άρει σε μεγάλο βαθμό την αβεβαιότητα για το μέλλον της χώρας μας. Να ξέρουμε όλοι «τι μας ξημερώνει αύριο» που λέει και ο σοφός λαός.
Αν δώσουμε μια βιώσιμη λύση στο πρόβλημα του χρέους και της χρηματοδότησης της χώρας, θα μπορούμε να κάνουμε μια νέα αρχή. Αυτό όμως σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι όλα θα γίνουν ρόδινα και εύκολα. Πρέπει να ολοκληρώσουμε την επίπονη προσπάθεια των μεγάλων αλλαγών για να είναι η χώρα μας βιώσιμη, δίκαιη και παραγωγική.
Αναλάβαμε τις ευθύνες μας ως χώρα, σηκώνοντας ένα τεράστιο βάρος. Θα φέρουμε σε πέρας τις δεσμεύσεις που αναλάβαμε. Αλλά δεν είμαστε εμείς ο Άτλαντας που θα πάρει στις πλάτες τους όλα τα προβλήματα της Ευρώπης. Καμία Ευρωπαϊκή χώρα δεν μπορεί, ούτε η Γερμανία.
Η τύχη της χώρας μας δεν εξαρτάται μόνο από εμάς. Είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μοίρα της Ευρώπης και Ευρωζώνης. Είναι η ώρα να δράσουμε συλλογικά και αποφασιστικά. Είμαι πεπεισμένος ότι η Ευρώπη μπορεί και θα το κάνει. Να οδηγήσουμε με ασφάλεια και την Ελλάδα, και την Ευρώπη, στην έξοδο από την κρίση.
Αν η Ευρώπη δεν μπορέσει να λύσει τα προβλήματά της, οι συνέπειες θα είναι απρόβλεπτες για όλους μας στην Ευρώπη.
Εάν όμως πετύχουμε – ως Ευρώπη – και κληθούμε να κάνουμε και εμείς το καθήκον μας ως Ελλάδα στην κοινή προσπάθεια εξόδου από την κρίση, θεωρώ χρέος αυτής της κυβέρνησης να φέρει σε πέρας το δύσκολο αυτό έργο. Θα θέσω επίσης ενώπιον των ευθυνών τους τις άλλες πολιτικές δυνάμεις και ιδιαίτερα τη ΝΔ που έχει τεράστιες ευθύνες για τα σημερινά προβλήματα της χώρας. Είναι ώρα να αναλάβουμε όλοι τις ευθύνες μας. Τόσο η Ευρώπη, όσο και όλες οι δυνάμεις της χώρας μας. Και αυτό αφορά κόμματα, κοινωνικούς εταίρους αλλά και τους πολίτες.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε πρόεδρε οι πολίτες αναρωτιούνται πόσα χρόνια θα διαρκέσει η κρίση; Και δεν είναι σίγουροι αν γυρίζουμε στο 2004, όπως είπε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησής σας, ή στο 1984…
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Αντί η χώρα μας να αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματά της και να αυτοπροστατευτεί, το 2009 βρέθηκε εντελώς απροετοίμαστη. Οφείλουμε να είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας και να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχει το δικό μας, το ελληνικό πρόβλημα. Γίναμε ο αδύναμος κρίκος σε αυτή την φάση της παγκόσμιας κρίσης. Πληρώνουμε διπλά. Και τη δική μας και την παγκόσμια κρίση. Το γιατί γίναμε εμείς αυτός ο κρίκος τα έχουμε πει. Και κάνουμε αγώνα, όχι μόνο για να φύγουμε από τις διόπτρες των πολυβόλων της αγοράς αλλά και για να βάλουμε τις βάσεις ώστε αυτό να μην μας ξανασυμβεί αλλά ακόμα περισσότερο, να σταθούμε στις δικές μας Εθνικές δυνάμεις σε μια εποχή ρευστή και διεθνώς επικίνδυνη.
Η υποβάθμιση του βιοτικού μας επιπέδου είναι λοιπόν μια πραγματικότητα, διότι η οικονομία μας τα προηγούμενα χρόνια στηρίχθηκε σε πήλινα πόδια, σε μια φούσκα υπερχρέωσης του κράτους με παράλληλα πλήρη κατάρρευση της ανταγωνιστικότητας της χώρας. Η φούσκα έσκασε και η προσγείωση είναι πράγματι επώδυνη. Προσπάθειά μας είναι να αναχαιτίσουμε την ύφεση το 2012 και το 2013 να επιστρέψουμε σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Δηλαδή το 2013 να αρχίσει και πάλι να αυξάνεται το εισόδημά μας, να δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας. Αυτό θα γίνει όμως και με νέο προσανατολισμό της ανάπτυξης της χώρας μας.
Δεν μπορούμε να σταθούμε με κρατικές επιδοτήσεις. Πρέπει να σταθούμε στα δικά μας εθνικά και περιφερειακά πλεονεκτήματα που είναι πολλά, στο δικό μας δημιουργικό ανθρώπινο δυναμικό.
Τότε θα μπορούμε να πούμε ότι βγαίνουμε από την κρίση. Στο χέρι μας είναι να καταφέρουμε η ανάκαμψη να είναι η ταχύτερη δυνατή.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στην κοινωνία κυριαρχεί η αίσθηση πως οι σημερινοί 30άρηδες και 40άρηδες είναι χαμένες γενιές. Με τα μέτρα που λαμβάνει σε κύματα η κυβέρνηση ο μέσος Έλληνας υποφέρει. Τι έχετε να του πείτε; Κύριε Πρόεδρε, έχετε ζήσει τι πάει να πει μετανάστης. Πως νιώθετε βλέποντας τους Έλληνες να παίρνουν και πάλι το δρόμο της ξενιτιάς;
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Η κρίση, δεν θα διαρκέσει για πάντα. Μπορούμε να αλλάξουμε την πατρίδα μας και θα την αλλάξουμε. Εγώ έζησα ως μετανάστης, αλλά δεν είχα την επιλογή να είμαι στην πατρίδα μου γιατί η οικογένεια μου, ο πατέρας μου, δεν μπορούσαν να παραμείνουν στην Ελλάδα.
Κατανοώ απόλυτα την ανάγκη να βρει ο νέος τον δρόμο του εκτός Ελλάδας, έστω και προσωρινά τη δύσκολη αυτή περίοδο όπου τα περιθώρια στένεψαν σημαντικά.
Δεν με εκφράζει όμως καθόλου η άποψη ότι η Ελλάδα είναι χαμένη υπόθεση και την εγκαταλείπουμε. Η Ελλάδα θα αλλάξει, και αυτό θα έρθει κατεξοχήν από τους 30ηδες, τους 40ρηδες, αλλά και τους νεότερους. Οι παλιότερες γενιές έχουν το καθήκον να ανοίξουν τις πόρτες, να σπάσουν στεγανά, να θυσιάσουν κάτι από το δικό τους βιοτικό επίπεδο για τους νέους. Ακόμα πιο σημαντικό είναι να τους δώσουμε ευκαιρίες. Πιστεύω σε ένα κοινωνικό διαγενεακό συμβόλαιο. Οι παλιότεροι να κάνουν τόπο στα νιάτα, να τα στηρίξουμε με την εμπειρία μας, αλλά και οι νέοι να αναλάβουν πρωτοβουλίες, δεν αρκεί απλά η διαμαρτυρία ούτε και φυγή. Συμμετοχή και δημιουργία.
Τίποτα δεν έρχεται έτοιμο στο πιάτο. Το δημιουργείς μόνος σου. Αυτή είναι μια νοοτροπία που πρέπει να αλλάξει. Εμείς οι παλαιότεροι είχαμε την τάση του κρατισμού. Οι νεότεροι της γρήγορης κατανάλωσης. Τώρα είναι η ώρα της δημιουργίας. Και καμία κυβέρνηση από μόνη της δεν μπορεί να αλλάξει μια χώρα. Μόνο όταν ο καθένας μας αποφασίσει ότι η Ελλάδα είναι δική του υπόθεση και κανενός άλλου, ούτε ευρωπαίου, ούτε του ΔΝΤ, τότε πράγματι μπορούμε την Ελλάδα να την αλλάξουμε.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Έχετε περάσει πολλές δυσκολίες στη ζωή σας. Έχετε νιώσει ακόμη και την αίσθηση ενός όπλου στο κεφάλι σας. Όμως, ειλικρινά, μήπως αυτή είναι η χειρότερη στιγμή της ζωής σας;
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Κάθε τέτοια στιγμή, όπως αυτή που περιγράφετε, σε ωριμάζει και σε κάνει περισσότερο άνθρωπο. Όταν κάποιοι στρατιωτικοί έβαλαν σε μένα και στον πατέρα μου ένα πιστόλι στο κεφάλι, επειδή πιστεύαμε στην δημοκρατία, ήταν μάθημα ζωής. Αισθάνθηκα σε όλη της την έκταση την αδικία που αισθάνεται ο κάθε άνθρωπος, την καταπίεση ενός άδικου συστήματος, την αγριότητα της βίας. Με βοήθησε να τα απορρίψω όλα αυτά και να πιστέψω ακόμα περισσότερο στον αγώνα υπέρ του δικαίου και της ανθρωπιάς. Τέτοιες εμπειρίες στιγματίζουν την προσωπική μας ζωή και διαμορφώνουν τον χαρακτήρα και τις αρχές μας.
Σας το λέω αυτό, γιατί αυτές τις αρχές που καλλιέργησα διαχρονικά μέσα μου ακολουθώ και σήμερα, κάθε φορά που αναμετριέμαι με προβλήματα, όσο δύσκολα και αν είναι, όσο κι αν οι αποφάσεις που πρέπει να πάρω είναι δύσκολες.
Όλοι οι Έλληνες ζούμε μαζί μια πολύ επώδυνη δοκιμασία, τη χειρότερη των τελευταίων δεκαετιών. Ναι, πήρα στις πλάτες μου αμαρτίες άλλων για να μην αφήσω τη χώρα να χρεοκοπήσει. Όλους αυτούς τους μήνες, βρέθηκα αντιμέτωπος με προκλήσεις που κανένας προκάτοχός μου δεν έχει ζήσει. Και δεν εύχομαι σε κανέναν να βρεθεί αντιμέτωπος με διλήμματα αλλά και αποφάσεις τέτοιου ιστορικού μεγέθους. Όμως, ούτε διαμαρτύρομαι, ούτε εγκαταλείπω.
Ούτε στιγμή δεν μου πέρασε από το μυαλό ότι θα μπορούσα να τα παρατήσω, να φυγομαχήσω.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε πρόεδρε τι έφταιξε; Τι πήγε στραβά και οι δανειστές αμφισβητούν την αξιοπιστία και της δικής σας κυβέρνησης; Γιατί λένε πως οι Έλληνες ψηφίζουν νόμους που δεν εφαρμόζουν;
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Κάθε αστοχία ή καθυστέρηση δημιουργεί αντανακλαστικά αμφισβήτησης, δημιουργεί άλλοθι για να κατηγορήσουν την Ελλάδα αντί να δουν και τις συστημικές αδυναμίες της ευρωζώνης
Αυτό που δεν πρέπει ποτέ να επιτρέψουμε, είναι να θεωρήσουν όχι την κυβέρνηση, αλλά την χώρα και τον λαό «χαμένη υπόθεση». Και σε αυτό μόνο όλοι μαζί οι Έλληνες αλλά και οι πολιτικές δυνάμεις μπορούμε να δώσουμε απάντηση. Και αυτό σίγουρα δεν περνάει από τη λογική «δεν πληρώνω φόρους». Κάτι που σε ευνομούμενες χώρες θεωρούν αδιανόητο, όπως και πολύ άδικο για τους φτωχότερους και για τα μεσαία στρώματα. Πως να πείσουμε λαούς όπως για παράδειγμα της Σλοβακίας, να μας βοηθήσουν όταν εμείς δεν θέλουμε να χτίσουμε το δικό μας κράτος;
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ο διεθνής Τύπος βρίθει αναφορών με ερωτήματα για το πως γίνεται να είμαστε η μόνη χώρα που δεν πέτυχε το μνημόνιο. Ενώ σε Ιρλανδία και Πορτογαλία πέτυχε. Επίσης, ξένοι αναλυτές θέτουν θέμα γιατί είμαστε οι μοναδικοί οι οποίοι δε μπορούμε να πετύχουμε συναίνεση. Ποια είναι η αιτία;
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Ένα εξάμηνο μετά την απόφασή μας να υπογράψουμε το μνημόνιο ήμασταν ήδη σε καλό δρόμο. Διαβάστε τον διεθνή τύπο προ ενός έτους ή ακόμα 9 μηνών. Όμως και πολλές άστοχες αποφάσεις από μέλη της ΕΕ, και ακατάσχετη φιλολογία από πολιτικούς και αναλυτές, έως και κερδοσκοπία σε βάρος μας, που έδωσαν την εντύπωση σε μεγάλο μέρος του λαού μας ότι η προσπάθεια σκοντάφτει. Και η αντιπολίτευση καλλιέργησε συστηματικά αυτή την μοιρολατρία ώστε να μην φανούν τα αποτελέσματα, ενώ δεν είχαμε βρεθεί καν στο μέσο του προγράμματος.
Πολύ γρήγορα απογοητεύτηκαν πολλοί στην Ελλάδα αλλά και πολύ άδικα γράφτηκαν πολλά στον διεθνή τύπο, που θίγουν και προσβάλλουν τον Ελληνικό λαό, τις πολύ μεγάλες θυσίες που έχει κάνει μέχρι σήμερα, κοιτώντας το κοινό, το συλλογικό, το εθνικό μας όφελος.
Ναι κληθήκαμε να κάνουμε τόσες αλλαγές που δεν έχουν γίνει τις 4 τελευταίες δεκαετίες.
Δεν πρέπει λοιπόν να δεχθούμε τις απλουστεύσεις. Για παράδειγμα Το μόνο κοινό σημείο των 3 χωρών είναι ότι βρίσκονται σε πρόγραμμα στήριξης. Κατά τα άλλα, μιλάμε για 3 χώρες με τελείως διαφορετικές αφετηρίες και διαρθρωτικά προβλήματα. Καμία από τις άλλες δύο χώρες δεν είχε το δικό μας συνδυασμό σοβαρών προβλημάτων: τόσο μεγάλο χρέος, τόσο μεγάλη υστέρηση ανταγωνιστικότητας, τόσα πολλά χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα, τόσο αναποτελεσματική διοίκηση. Και επιπλέον, ένα τεράστιο πρόβλημα αξιοπιστίας διότι παραπλανούσαμε τη διεθνή κοινότητα και τους εταίρους μας σε σχέση με την πραγματική κατάσταση της χώρας μας.
Εξάλλου, τόσο η Ιρλανδία, όσο και η Πορτογαλία, είχαν κάνει επώδυνες αλλαγές από μόνες τους, πριν μπουν σε καθεστώς στήριξης των οικονομιών τους. Κατά συνέπεια, είναι προφανές ότι οι χώρες αυτές βρίσκονται σε ευνοϊκότερη θέση για να υπερβούν τα προβλήματά τους.
Επιπλέον, όπως ορθά επισημαίνετε, το πολιτικό σύστημα στις χώρες αυτές είχε την ωριμότητα να συνεννοηθεί επί των μεγάλων διακυβευμάτων. Κάτι που αποδείχθηκε απολύτως αδύνατο στη χώρα μας, κυρίως εξαιτίας της επιλογής της ΝΔ –παρά τις πασιφανείς ευθύνες της- να αντιμετωπίσει τη μεγάλη αυτή κρίση ως ευκαιρία δημαγωγίας και καιροσκοπισμού.
Για να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς, η συναίνεση στην Ελλάδα είναι μια πικρή ιστορία. Δεν έχουμε κουλτούρα συλλογικότητας και συνεργασίας όπως έχουν άλλοι λαοί. Είμαστε συχνά επιρρεπείς στην πόλωση, στη δαιμονοποίηση, στη λογική του άσπρου-μαύρου, που πάντα διαιρούσε τεχνητά την κοινωνία. Είναι εύκολο να μην αναλαμβάνουμε ευθύνες και πολιτικό κόστος και να ψάχνουμε άλλοθι για αυτό. Εάν δεν κατανοήσουμε ότι εμείς οι ίδιοι και μόνο εμείς θα αλλάξουμε την χώρα, θα αποτύχουμε ως έθνος έως ότου έρθει μια άλλη γενιά όμως μετά από πολύ δύσκολες εποχές.
Δυστυχώς οι περισσότερες πολιτικές δυνάμεις της χώρας αυτή την ανάγκη δεν τη συμμερίζονται. Και εξακολουθούν να καλλιεργούν τη διαίρεση, ακόμα και το μίσος.
Είναι ώρα όλοι μας, όλοι οι Έλληνες, με ωριμότητα να δούμε τι μας πάει μπροστά και τι πίσω. Και είμαι βέβαιος ότι θα πράξουμε μαζί το συλλογικά και εθνικά σωστό.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ποια είναι η αίσθησή σας; Ο κύριος Σαμαράς διαφωνεί ή δε θέλει να αναλάβει τις ευθύνες;
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Οφείλουν μια ουσιαστική αυτοκριτική και μια συγγνώμη στον Ελληνικό λαό για τα όσα συνέβησαν τα προηγούμενα χρόνια.
Ο Κύριος Σαμαράς ξέρει ότι τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα, ότι άλλος δρόμος από τον δύσκολο δρόμο των θυσιών και των μεταρρυθμίσεων δεν υπάρχει. Αφήνει σε μας να διαχειριστούμε αυτή, την πιο δύσκολη περίοδο στην πρόσφατη ιστορία, κάθεται στην εξέδρα και κάνει εύκολη κριτική – παρά τις ευθύνες του – και ελπίζει ότι η αγωνία που περνά ο κόσμος, σε συνδυασμό με τη δική του εξωπραγματική υποσχεσιολογία, θα τον οδηγήσουν κάποια στιγμή στην κυβέρνηση. Μάλιστα, ελπίζει σιωπηλά η δική μας κυβέρνηση να έχει φέρει σε πέρας το πιο δύσκολο μέρος της προσπάθειας σωτηρίας της χώρας, όλες τις δύσκολες μεταρρυθμίσεις, ούτως ώστε εκείνος να αναλάβει τη στιγμή της ανάκαμψης και να κάνει μια απλή διαχείριση. Πρόκειται για μια ακραία στάση πολιτικού καιροσκοπισμού σε καιρό εθνικής κρίσης.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πρόσφατα είχατε θέσει εαυτόν στη διάθεση της χώρας στην προοπτική δημιουργίας κυβέρνησης ευρύτερης στήριξης. Σε περίπτωση που χρειαστεί λόγω αδιεξόδου θα το κάνετε ξανά, ή έχετε αλλάξει γνώμη; Την προηγούμενη φορά μάθαμε ότι απέτυχε η προσέγγιση για λόγους διαδικαστικούς και επικοινωνιακούς. Αν είναι τόση σημαντική η συναίνεση για τη χώρα γιατί δεν ανοίγετε ξανά θέμα;
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Από την πρώτη κιόλας στιγμή είπα ότι αντιμετωπίζουμε μια μεγάλη εθνική κρίση που υπερβαίνει τις διαχωριστικές κομματικές γραμμές. Μίλησα για ανάγκη εθνικής συστράτευσης. Επιδίωξα για πρώτη φορά στη χώρα να συνομιλώ τακτικά με τους άλλους πολιτικούς αρχηγούς, να τους ενημερώνω και να ζητώ την άποψή τους. Αλλά και το αυτονόητο: να τους προτείνω να δουλέψουμε μαζί για να βγάλουμε τη χώρα μας από το αδιέξοδο. Αυτή μου η προσπάθεια κορυφώθηκε πράγματι τον Ιούνιο, όπου παρά την απόλυτα ειλικρινή μου στάση, έγινε πια σε όλους απολύτως σαφές ότι το μόνο που ενδιέφερε τη ΝΔ ήταν η μικροπολιτική. Θέλησαν να εκμεταλλευτούν μικροκομματικά μια κίνηση που θεωρώ ότι σπάνια έχει γίνει στην σύγχρονη πολιτική μας ιστορία από εκλεγμένο Πρωθυπουργό με απόλυτη πλειοψηφία. Αλλά η πόρτα της ΝΔ ήταν κλειστή σε οποιοδήποτε ενδεχόμενο ουσιαστικής εθνικής συνεργασίας ή συμπόρευσης στα δύσκολα. Απέρριψαν την προοπτική ενός ειλικρινούς διαλόγου, άρχισαν να διαδίδουν ότι δήθεν πιέστηκα και επέλεξαν μία στάση εντελώς ανώριμη μέσα σε συνθήκες που απαιτούν απ’ όλους μας να βγάλουμε από πάνω μας τον κομματικό μανδύα.
Η ΝΔ έκανε την επιλογή της. Να παρακολουθεί τον αγώνα από την εξέδρα, κάνοντας εκ του ασφαλούς κακοπροαίρετη κριτική. Αυτή είναι μια επιλογή που θα κριθεί από την ιστορία. Άλλο να κάνεις κριτική σε μια κοινή πορεία και άλλο να προσπαθείς για την αποτυχία του άλλου σε μια εθνική προσπάθεια. Βρίσκεσαι σε άλλο στρατόπεδο.
Εμείς κάναμε την δική μας επιλογή, να συνεχίσουμε τη μάχη για τη σωτηρία και αλλαγή της χώρας, να τραβήξουμε μόνοι μας το κουπί, για όσο χρειαστεί.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Έχετε δηλώσει πως σηκώνετε τα βάρη δεκαετιών. Η εφημερίδα «El Pais» έγραψε πρόσφατα πως με τη δουλειά σας καταστρέφετε το κράτος που έχτισε ο πατέρας σας. Πως νιώθετε με αυτό τον συσχετισμό;
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Πολύς λόγος γίνεται για μια τέτοια σύγκριση που ίσως δημιουργεί ένα δημοσιογραφικό ενδιαφέρον, αλλά η αλήθεια είναι ότι καθήκον μας σήμερα είναι να διορθώσουμε λάθη των προηγουμένων δεκαετιών, ακόμα και αν έγιναν από τις πρώτες κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν δεχόμαστε την ισοπέδωση και το μηδενισμό. Είμαστε περήφανοι για την κοινωνική πρόοδο που επήλθε στην χώρα όχι μόνο με την Κυβέρνηση του Ανδρέα, αλλά από όλες τις Κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Είστε κοινωνικός άνθρωπος. Ίσως νιώθετε ήδη κάποια εχθρότητα. Ίσως καχυποψία θα ήταν πιο σωστή ως λέξη. Σας επηρεάζει σαν άνθρωπο και ως πολιτικό; Σας απογοητεύει; Σας πεισμώνει; Έχει δίκιο ο κόσμος που τα βάζει ακόμη και με εσάς προσωπικά;
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ είναι ταυτισμένος με την αγωνία του πολίτη. Αισθάνεται στο πετσί του τις δυσκολίες που περνά. Αλλά με θάρρος παίρνει αποφάσεις που αν σήμερα πονάνε, διασφαλίζουν παράλληλα το αύριο.
Αυτό το έχετε ξαναζήσει στην ελληνική πολιτική ζωή; Θεωρείτε ότι υπήρχαν πολλές παρατάξεις ή πολιτικοί που αναλάμβαναν ηρωικά το πολιτικό και προσωπικό κόστος για το γενικό και πατριωτικό συμφέρον; Κατανοώ ότι αυτό από πολλούς δεν αναγνωρίζεται σήμερα. Αλλά αυτή η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ και αυτή η Βουλή των Ελλήνων θα μείνει ιστορική. Διότι κάνει το χρέος της απέναντι στην ιστορία και το μέλλον του τόπου.
Η βία όμως που μερικοί υιοθετούν προκαλεί. Ιστορικά, όσοι θεώρησαν ότι η βία ήταν μέθοδος λύσεων έγιναν τελικά θύματα της ίδιας της βίας.
Ορισμένοι θέλουν να γίνουμε ζούγκλα – ενώ εμείς δίνουμε μάχη για την ευνομία και την προστασία των δικαιωμάτων του πολίτη. Η βία απέναντι στον εκπρόσωπο του Ελληνικού λαού, όποιο κόμμα και αν αντιπροσωπεύει, τελικά θα νομιμοποιήσει την βία του καθενός απέναντι στον πολίτη. Τη βία του εγκληματία, τη βία του ρατσιστή, τη βία στην οικογένεια, τη βία στο δρόμο. Αυτό θέλουμε; Την αυθαιρεσία παντού; Αυτό δεν μας έφερε στην σημερινή κατάσταση που πληρώνουμε όλοι;
Η σημερινή επιλογή μου, η επιλογή του αγώνα για να βγει η χώρα από το αδιέξοδο στο οποίο την έβαλαν άλλοι, συνιστά αλλαγή σε σχέση με την πάγια πρακτική ανευθυνότητας και στάσης ευκολίας που διαχρονικά χαρακτηρίζει το πολιτικό σύστημα της χώρας. Εγώ δεν διάλεξα την οδό της φυγομαχίας, αλλά του εθνικού αγώνα. Αυτό όμως ας το κρίνει η ιστορία.
Θα ήθελα πολύ να εγγυηθώ σε όλους μία άμεση λύση, μία καλύτερη ζωή σήμερα. Θα ήμουν ο ευτυχέστερος άνθρωπος του κόσμου αν μπορούσα να το κάνω. Όμως δεν μπορώ να το κάνω. Και έχω καθήκον να πω με κάθε ειλικρίνεια την αλήθεια αυτή σε κάθε Έλληνα.
Μπορώ όμως να εγγυηθώ κάτι άλλο. Ότι αυτή η καλύτερη Ελλάδα και η καλύτερη ζωή για όλους θα έρθει αν μαζί αλλάξουμε τη χώρα. Και ότι θα κάνω ό,τι περνά από το χέρι μου, για να συμβάλλω στη μείωση του βάρους του χρέους που έχει φορτωθεί ο κάθε Έλληνας στην πλάτη του, στη μάχη για τη σωτηρία και αλλαγή της χώρας. Και ναι, αυτή η απογοήτευση και η καχυποψία του κόσμου με πληγώνει. Αλλά αυτό δεν μου δίνει το δικαίωμα να μην κάνω ό,τι μπορώ για να μη ζήσει η χώρα την κοινωνική δυστυχία μιας χρεοκοπίας. Και θα κάνω τα πάντα για να θυμούνται αύριο οι Έλληνες αυτή την εποχή, όχι μόνο ως μια εποχή δοκιμασίας, αλλά και μεγάλων αλλαγών, που άνοιξαν το δρόμο για μια καλύτερη Ελλάδα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Οι πολίτες έχουν μία απορία. Όταν αναλάβατε είχατε πλήρη εικόνα δυσκολιών και αδιεξόδων ή όχι. Θα λέγατε ποτέ ξανά το «λεφτά υπάρχουν»; Αυτό σας καταλογίζουν. Τι ήταν; Απόπειρα παραπλάνησης, προεκλογική υπερβολή ή μερική γνώση της πραγματικότητας; Θα το λέγατε ξανά;
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Πρώτον, ποιος είχε την κύρια θεσμική ευθύνη για να μας ενημερώσει για την πραγματική κατάσταση της χώρας; Προφανώς ο κ. Καραμανλής ως τότε Πρωθυπουργός και όχι εγώ. Παρά τις δημόσιες ερωτήσεις μου δεν απάντησε ποτέ! Ακόμα και η Τράπεζα της Ελλάδος ποτέ δεν μίλησε για αριθμούς παρόμοιους με αυτούς που τελικά προέκυψαν.
Δεύτερον, ναι, είπα ότι στη χώρα μας υπάρχουν λεφτά, αλλά το θέμα είναι που πήγαν, μην το ξεχνάμε ποτέ αυτό.
Και τα όσα αποκαλύφτηκαν μετά τις εκλογές για το όργιο σπατάλης που είχε προηγηθεί το επιβεβαιώνει με το παραπάνω.
Τρίτον, το πρόγραμμά μας δεν ήταν να δώσουμε λεφτά αλλά να κάνουμε δίκαιη κατανομή του πλούτου. Να μειώσουμε σπατάλες και να μοιραστούμε δίκαια την ανάπτυξη στην χώρα.
Τώρα αναγκαζόμαστε να κατανέμουμε βάρη, πολύ απλά γιατί η ΝΔ άφησε πίσω της πελώρια ελλείμματα και χρέη.
Σας θυμίζω ότι η Νέα Δημοκρατία όχι μόνο ισχυριζόταν ότι το έλλειμμα του 2009 θα διαμορφωνόταν στο 6% του ΑΕΠ, αλλά έστειλε με τη σφραγίδα του Ελληνικού κράτους αυτή την εκτίμηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Eurostat μόλις δύο μέρες πριν τις εκλογές του 2009. Πράγματι είχαμε την αίσθηση ότι η πραγματικότητα μπορεί να είναι χειρότερη και γι’ αυτό ζητούσαμε επίμονα από την τότε κυβέρνηση να δημοσιοποιήσει τα στοιχεία εκτέλεσης προϋπολογισμού, κάτι που δεν έκανε παρά τη σχετική υποχρέωση. Την ίδια περίοδο, τους δικούς μας φόβους επιβεβαίωνε και η ενημέρωση που είχαμε από τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας ότι το έλλειμμα του 2009 θα μπορούσε να φτάσει και σε διψήφια επίπεδα.
Μετεκλογικά αυτό το «θα μπορούσε», αποδείχτηκε οδυνηρή πραγματικότητα. Άλλο 6% του ΑΕΠ, και άλλο διψήφιο. Αλλά και άλλο 10% και τελείως άλλο το σχεδόν 16% του ΑΕΠ που ήταν τελικά το εξωπραγματικό μέγεθος της μαύρης τρύπας που άφησε πίσω της η ΝΔ, διψήφια ποσοστά και τα δύο.
Για να καταλάβετε τη διαφορά, αν το έλλειμμα ήταν 6% του ΑΕΠ, θα το είχαμε σχεδόν μηδενίσει μέσα στο 2010. Αν ήταν έστω 10% του ΑΕΠ, θα το είχαμε μειώσει το 2010 κάτω από 5% και θα είχαμε από τα χαμηλότερα ελλείμματα στην Ευρωζώνη, δηλαδή μια τελείως διαφορετική κατάσταση από τη σημερινή όπου ξεκινήσαμε με αφετηρία το σχεδόν 16% του ΑΕΠ.
Δεν επιχείρησα λοιπόν να παραπλανήσω κανέναν προεκλογικά. Ναι, τέτοιο μέγεθος κακοδιαχείρισης και παραπλάνησης, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί. Εξάλλου, όπως έχω κατ’ επανάληψη θυμίσει, το νόημα της φράσης μου έχει συστηματικά διαστρεβλωθεί.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ο κ. Βενιζέλος δήλωσε πρόσφατα πως όταν είναι σε διαπραγμάτευση ακούει τη φωνή του Έλληνα που αγωνίζεται; Εσείς; Πως βιώνει ο Γιώργος Παπανδρέου την κρίση και τις διαπραγματεύσεις;
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Όλους αυτούς τους μήνες που δίνουμε μια κρίσιμη εθνική μάχη, πολλές φορές, αυτό που πρέπει να κάνουμε μοιάζει αδύνατο.
Κάθε λίγο και λιγάκι περνάμε και μία δοκιμασία. Και αυτό μας φέρνει πολλές φορές στα όρια μας – ως άτομα, ως κοινωνία. Το ξέρω καλά.
Πόσες φορές δεν έχω νιώσει κι εγώ το συναίσθημα της ματαίωσης των προσπαθειών μας, κάθε φορά που ένα νέο εμπόδιο ορθώνεται μπροστά μας, κάθε φορά που η Eurostat αναθεωρούσε προς τα πάνω τα ελλείμματα του παρελθόντος.
Πόσες φορές δεν έχω νιώσει πικρία αλλά και μοναξιά όταν δίνω μια κρίσιμη μάχη μακριά από τη χώρα σε ένα εχθρικό και προκατειλημμένο περιβάλλον. Πόσες φορές δεν μου είπαν «γιατί φορτώθηκες στις πλάτες σου τις αμαρτίες άλλων»;
Αλλά, όλους αυτούς τους μήνες, δεν το έβαλα κάτω, γιατί την καρδιά και το μυαλό μου στοιχειώνει μόνο ένα πράγμα.
Ότι δενέχω το δικαίωμα να φυγομαχήσω όπως έκαναν άλλοι.
Ότι δεν έχω το δικαίωμα να μην κάνω ότι μπορώ για να μην ζήσει ποτέ ο λαός τη δυστυχία του να μάθει τι σημαίνει χρεοκοπία της χώρας.
Αυτό είναι που μου δίνει τη δύναμη να παλεύω.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Έχετε πει κατ’ επανάληψη πως δε σας ενδιαφέρει η επανεκλογή σας. Τι απαντάτε όμως σε όσους συζητούν ήδη για τη μετά Παπανδρέου εποχή; Έχετε δώσει πολλές μάχες επιβίωσης. Τώρα ποιοι σας απειλούν; Υπάρχουν κέντρα που καθοδηγούν όσους θέλουν να φύγετε από το Μέγαρο Μαξίμου;
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Μέλημά μου την επόμενη μέρα να παραδώσω μια Ελλάδα δικαιοσύνης, διάφανη, δημιουργική, να στέκεται αυτόνομα στις δικές της δυνάμεις και συμμετοχική για τον κάθε πολίτη. Σήμερα, τώρα είναι η ώρα της μάχης για αυτή την Ελλάδα. Είναι αστείο να μιλάμε για επόμενη μέρα στη βάση μιας μικροκομματικής λογικής. Η μάχη είναι άλλων διαστάσεων και δεν χωρούν αυτές οι αντιλήψεις. Δεν υπάρχει αν η χώρα δεν σωθεί και δεν σταθεί η κοινωνία και η οικονομία μας στα πόδια της. Έχω δώσει μάχες στη ζωή μου, αλλά η μεγαλύτερη μάχη είναι τώρα γιατί δεν είναι προσωπική, είναι το στοίχημα μιας ολόκληρης χώρας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σε περίπτωση – προοπτική που δεν αποκλείουν οι ξένοι αναλυτές – μας υποδείξουν την έξοδο από το ευρώ ποια θα είναι η στάση σας. Θα συνεχίσετε ή θα αναλάβετε πολιτικές πρωτοβουλίες; Σας τρομάζει το ενδεχόμενο να σκάσει η βόμβα στα χέρια σας;
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Η μάχη μας είναι να διασφαλίσουμε αυτή την σιγουριά. Ώστε η Ελλάδα να μην βγει από το Ευρώ. Διεκδικήσαμε μια Ευρωπαϊκή λύση στο πρόβλημα χρέους των οικονομιών της ζώνης του ευρώ. Ο μηχανισμός στήριξης που καταφέραμε να δημιουργηθεί για την Ελλάδα και η μετεξέλιξή του ήταν η ιστορική απόφαση της ευρωζώνης να μείνει ενωμένη και ισχυρή.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ο κ. Καραμανλής κάποια στιγμή δήλωσε κουρασμένος και έκανε εκλογές. Εσείς με τι καρδιά οδηγείτε τους Έλληνες σε μισθό 500 ευρώ; Μήπως και εσείς μπείτε κάποτε στον πειρασμό να πείτε «καλύτερα στο σπίτι»; Το έκαναν στο παρελθόν και ο Κώστας Σημίτης και ο Κώστας Καραμανλής…
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Δεν υπάρχει καμία ομοιότητα στον τρόπο που αποχώρησαν από την εξουσία ο Κώστας Σημίτης και ο κ. Καραμανλής. Ο κ. Καραμανλής είχε την τύχη να αναλάβει την εξουσία σε μια από τις καλύτερες στιγμές της μεταπολιτευτικής ιστορίας μας. Επί 5,5 χρόνια που είχε την ευθύνη της διακυβέρνησης της χώρας μιλούσε συνεχώς για το χθες και για τις μεταρρυθμίσεις που ο ίδιος θα έκανε. Τελικά, άφησε πίσω του μια χώρα στο χείλος της χρεοκοπίας. Με διπλάσιο χρέος, είκοσι φορές μεγαλύτερο πρωτογενές έλλειμμα, χωρίς καμία μεταρρύθμιση. Με τέτοιο απολογισμό, δεν βλέπω για ποιο λόγο μπορεί να ένιωσε κούραση. Απλώς έφυγε, για να προλάβει την κρίση που ερχόταν μετά από όλα αυτά.
Εγώ είμαι εδώ και παλεύω για να λύσω προβλήματα που άλλοι δημιούργησαν. Όταν η χώρα ζει τέτοια δοκιμασία, δε φεύγεις. Κοιτάς να παλέψεις για να κρατήσεις την χώρα όρθια.
Σήμερα, πληρώνουμε τα σπασμένα για όσα προηγήθηκαν. Δεν είμαι ευτυχισμένος που αναγκάζομαι να ζητάω από τους πολίτες θυσίες. Με πονάει, όχι γιατί νοιάζομαι για το δικό μου πολιτικό μέλλον, αλλά γιατί η κοινωνία δοκιμάζεται και υποφέρει.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σίγουρα, όμως, κουρασμένοι εμφανίζονται οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ. Άλλοι μιλούν για εκλογές, άλλοι για συγκυβέρνηση. Αν χρειαστεί να πάρετε κάποια απόφαση για το μέλλον, είστε διατεθειμένος να θυσιάσετε το ΠΑΣΟΚ;
Γ. Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Είναι για την χώρα μια δύσκολη και άκρως κουραστική πορεία. Πόσο μάλλον και για τους βουλευτές. Σηκώνουν ένα τεράστιο βάρος. Αλλά για το ΠΑΣΟΚ ένας πολιτικός φορέας δεν έχει τύχη και λόγο ύπαρξης αν δεν ανταποκρίνεται στις ιστορικές προκλήσεις της εποχής του.
