XAIΡΕΤΙΣΜΟΣ
ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
κ.ΚΑΡΟΛΟΥ ΠΑΠΟΥΛΙΑ
ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΤΗ ΕΓΚΑΙΝΙΩΝ ΤΟΥ ΠΥΡΓΟΥ ΝΕΜΠΟΪΣΑ
ΣΤΟ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ
29.4.2011
Κύριε Πρόεδρε,
Κύριε Δήμαρχε,
Κυρίες και Κύριοι,
Με ιδιαίτερη συγκίνηση ευρίσκομαι σήμερα στον ιστορικό αυτό χώρο του Πύργου Νεμπόϊσα όπου μαρτύρησε μαζί με τους συναγωνιστές του ο Ρήγας Φεραίος, ο κοσμοπολίτης διαφωτιστής, ο ιδεολόγος των δικαιωμάτων των λαών, ο μαρτυρικός προπομπός της ιδέας της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Η σημερινή τελετή εγκαινίων της αναστήλωσης του Πύργου Νεμπόϊσα αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός στην πολιτιστική συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Σερβίας. Για την υλοποίηση του εξαιρετικού αυτού έργου συνεργάσθηκαν αρμονικά, από ελληνικής πλευράς, το Υπουργείο Εξωτερικών, το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων και η Βουλή των Ελλήνων, από δε σερβικής πλευράς, ο Δήμος Βελιγραδίου και η Δημοτική Επιχείρηση του Φρουρίου.
Αποτίοντας φόρο τιμής στον Ρήγα Φεραίο, τιμούμε τον κορυφαίο αγωνιστή και ιδεολόγο, ο οποίος έσπειρε μέσα από το συγγραφικό του έργο, το πολιτικό του πρόγραμμα και τη θυσία του, το όραμα της εθνικής ανεξαρτησίας των βαλκανικών λαών αλλά και της συναδέλφωσής τους.
Το όραμα του Ρήγα έχει τη ρίζα του στην ελευθερία, γιατί όπως συνήθιζε να λέει, "συλλογάται καλά, όποιος συλλογάται ελεύθερα", και εδράζεται σε βασικές αρχές όπως η παιδεία, η πολιτική ισονομία, η ισοπολιτεία και η δικαιοσύνη, αλλά και η ειρήνη, η φιλία και η συνεργασία ανάμεσα στις βαλκανικές χώρες αρχικά, και εκείνες της ευρύτερης Μεσογείου αργότερα.
Ο Ρήγας δεν υπήρξε μια μετεωρική και μοναχική μορφή του νεοελληνικού διαφωτισμού και του ριζοσπαστικού πολιτικού φιλελευθερισμού. Ήταν ένας πνευματικός άνθρωπος με ξεχωριστές ανησυχίες και αναζητήσεις, πρωτοπόρος και εκφραστής των νεωτεριστικών ιδεών μιας ανερχόμενης και προοδευτικής αστικής τάξης, οι οποίες, έμελλε, να βλαστήσουν στις παραδοσιακές κοινωνίες της ευρισκόμενης υπό οθωμανική κατοχή Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Η διασπορά των ιδεών αυτών υπήρξε μεγάλη και η εμβέλειά τους σημαντική. Όλοι οι υπόδουλοι πληθυσμοί ένιωσαν στο κήρυγμά του μια πρωτόγνωρη συγκίνηση, μια διανοητική και ιδεολογική προπαρασκευή, μια ευκαιρία ενδοσκόπησης και εντρύφησης στο ιστορικό παρελθόν, με αποτέλεσμα τη διαμόρφωση ενός πολιτισμικού ήθους που γαλβάνισε τις εθνικές συνειδήσεις και προετοίμασε την πολιτική και κοινωνική χειραφέτηση μέσω των απελευθερωτικών αγώνων για ελευθερία και ανεξαρτησία.
Για την εποχή του, ο Ρήγας υπήρξε προωθημένος στη σκέψη του, έχοντας να αντιπαλαίσει με ένα αυταρχικό πολυεθνικό και πολυπολιτισμικό μόρφωμα, όπως η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το κάλεσμά του για αποτίναξη του κατοχικού αυτού ζυγού αιώνων, συνοδευόταν από ένα όραμα για μια Βαλκανική, δημοκρατική και ελεύθερη, ως αναπόσπαστο τμήμα της Ευρώπης.
Δύο αιώνες μετά το θάνατό του, μπορούμε με ασφάλεια να πούμε ότι το όραμα του Ρήγα δεν ήταν ουτοπικό. Η λογική της ευρωπαϊκής ενοποίησης, όπως εξελίσσεται τα τελευταία εξήντα χρόνια, μετά τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, δείχνει πόσο μακρόπνοη και ρηξικέλευθη υπήρξε η ευρωπαϊκή οπτική του.
Στις μέρες μας η προοπτική της ένταξης των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αφενός θα δικαιώσει τις προσδοκίες των λαών της περιοχής και αφετέρου θα αναδείξει την διαχρονικότητα της πολιτικής παρακαταθήκης του Ρήγα.
Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να συγχαρώ όλους όσοι εργάσθηκαν για την αποκατάσταση και αξιοποίηση του ιστορικού αυτού μνημείου, καθιστώντας αυτό ένα σύμβολο πολιτισμού, ένα σημείο αναφοράς για την πόλη του Βελιγραδίου, αλλά και έναν τόπο προορισμού για όλους όσοι επιθυμούν να αποτίσουν φόρο τιμής στην μνήμη του Ρήγα Φεραίου και τον αγώνα του για την ελευθερία και την ειρηνική συμβίωση όλων των λαών της Βαλκανικής.-
